فیثاغورس

فیثاغورس . [ رِ ] (اِخ ) پیثاگوراس . پیتاگر. از فلاسفه ٔ بزرگ یونان است که میان سالهای 583 تا 572 ق . م . در شهر سامس تولد یافت و چون پیکراتس در آن شهر حکومت جبارانه ای آغاز کرد از وطن دوری گرفت و به ایتالیا رفت ، پیش از آن نیز مصر و قسمت های مختلف یونان را سیاحت کرده بود. مسافرتهای او به هند و کشورهای مشرق ظاهراً حقیقت ندارد. فیثاغورس با حکومت عامه و تبلیغاتی که دماگوگوسها در راه ایجاد حکومت جباری میکردند مخالف بود و به همین سبب برضد آنان با حکومت اشرافی دریس بساخت و بر آن شد که مردم را به علوم راغب سازد و اندک اندک اخلاق و عقاید آنان را به طریق صواب رهبری کند. فیثاغورس به ریاضیات عشق و عقیده ٔ بسیار داشت ، چنانکه اصل فلسفی اعداد و تطبیق آنها با علوم طبیعی و الهی و معرفةالروح واخلاق ، زاده ٔ فکر اوست . وی چنانکه مورخان قدیم نگاشته اند در ریاضیات و فیزیک و نجوم کشفیات و اختراعات متعدد داشته که اکنون حقیقت آنها بر ما مجهول است . اختراع جدول ضرب را نیز بدو نسبت میدهند. و میگویند که عنوان فلسفه را نخست او استعمال کرد. از تاریخ مرگ او اطلاع دقیقی در دست نیست . (از تاریخ تمدن قدیم فوستل دو کولانژ ترجمه ٔ نصراﷲ فلسفی ، قسمت فرهنگ اعلام ).