قاری

قاری . (اِخ ) محمدبن محمدبن علی بن یوسف یا محمدبن محمدبن محمدبن محمدبن علی بن یوسف شافعی جزری دمشقی ، ملقب به شمس الدین و مکنی به ابوالخیر و معروف به ابن جزری عالم فاضل ، محدث ، مورخ و از مشاهیر سده ٔ نهم است . وی به سیزده سالگی قرآن مجید را حفظ کرد. و پس از آنکه مقداری از وقت خود را صرف تحصیل حدیث کرد چیزی هم به مطالعه و قرائت قراآت مختلف پرداخته و هفت قسم از آنها را خوب فراگرفته و در 19سالگی به قاهره رفت و در سیزده قسم قرائت مهارت یافته پس به دمشق برگشته و فقه و حدیث خوانده و سپس برای خواندن بلاغت و اصول فقه بار دیگر به قاهره رفته است و از عده ای از مشایخ اجازه ٔ فتوی تحصیل کرده و به سال 793 هَ . ق . به قضاء دمشق منصوب و به سال 798 از طرف سلطان بایزید به مدرسی سمرقند نامزد گردید. وی در آنجا با سید شریف جرجانی ملاقات و سرانجام به شهرهائی مسافرتها کرد تادر آخر متصدی قضاء شیراز شد و به سال 833 یا 834 هَ. ق . در همان شهر درگذشت و در مدرسه ای که خود بنا کرده بود به خاک سپرده شد. از او است : 1- التاریخ . 2-التمهید فی التجوید. 3- الحصن الحصین من کلام سیدالمرسلین و آن کتابی است حاوی ادعیه و اوراد و اذکار وارده در احادیث و آثار که به سال 791 از تألیف آن فارغ شده و در قاهره چاپ شده است . خود شرحی بر این کتاب نوشته و آن را مفتاح الحصن نام کرده و نیز آن را تلخیص نموده و عدة الحصن نام کرده است و به سال 831 نیز شرحی بر مشکلات کتاب الحصن نوشته است . 4- الدرة المضیئة فی قرائات الائمة الثلثة المرضیة این تکمله ٔ قصیده ٔ شاطبیه و بهمان وزن و قافیت و 241 بیت است و درقاهره چاپ شده . 5- ذات الشفاء فی سیرة النبی و الخلفاء. 6- ذیل مرآت الزمان سبط ابن جوزی . 7- الزهر الفائح فی ذکر من تنزه عن الذنوب و القبائح که در قاهره چاپ شده . 8- شرح الحصن که بدان اشاره شد. 9- طیبات النشر فی القراآت العشر که منظومه ای است هزار بیتی ودر قاهره به چاپ رسیده است . 10- عدة الحصن که بدان اشاره رفت . 11- عقد اللئالی فی الاحادیث المسلسلة العوالی . 12- کفایة الالمعی فی آیة یا ارض ابلعی . 13- مفتاح الحصن که بدان اشاره شد. 14- المقدمة الجزریة فی التجوید که در مصر و تبریز چاپ شده . 15- منظومه ای در هیئت . 16- النشر فی القراآت العشر و ظاهراً همان کتاب طیبات است . 17- الهدایة الی معالم الروایة. 18- هدایة المهرة فی زیادة العشرة. بعضی از ارباب تراجم نام پدر وی را ابراهیم نوشته اند و در قاموس الاعلام ترکی تاریخ وفاتش 733 هَ . ق . ضبط شده و این اشتباه یاناشی از سهو و خطای کاتب و یا چاپخانه است بلی محمدبن ابراهیم جزری از جمله ٔ مورخین است . رجوع به هدیة الاحباب ص 119 و کنی و القاب قمی ج 2 ص 130 و قاموس الاعلام ج 3 ص 1702 و ریحانة الادب ج 1 ص 265 و ابن جزری شود.