قصرشیرین
لغت‌نامه دهخدا
قصرشیرین . [ق َ رِ شی ] (اِخ ) این شهر منسوب است به شیرین زن پرویز کسری که از زیباترین زنان جهان بود. ایرانیان میگفتند برای پرویز سه چیز است که برای هیچیک از شاهان قبل و بعد نبوده و نخواهد بود: اسب وی شبدیز و زن وی شیرین و خنیاگر وی باربد. در سبب بنای این شهر گویند پرویز که در کرمانشاه اقامت داشت دستور داد که برای وی باغی به مساحت دو فرسنگ در دو فرسنگ احداث کنند و در آن همه گونه وحوش و طیور فراهم آورند و هزار کس بر آن گماشت . پس از هفت سال که از بنای آن فراغت یافتند از باربد خواننده خواستند که شاه را از آن آگاه سازد. وی سرودی به نام باغ نخجیران ساخت و آن را در حضور شاه خواند، چون شاه از باده مست شد و از شنیدن آواز باربد به طرب آمد شیرین را گفت که از من چیزی بخواه ، شیرین گفت آرزوی من آن است که در این باغ دوجوی سنگی ساخته شود و در آنها شراب جریان یابد و درمیان آن دو برای من قصری بنیاد کنی که در سراسر کشور مانند آن نباشد، شاه که از باده مست بود گفت چنان کنم و سرانجام به قول خود وفا کرد. (معجم البلدان ).
شهر کوچک قصرشیرین در 735 هزارگزی طهران و 21 هزارگزی مرز ایران و عراق کنار رودخانه ٔ الوند واقع شده . مختصات جغرافیایی آن به شرح زیر است : طول 45درجه و 35 دقیقه ، عرض 34 درجه و 31 دقیقه . ارتفاع از سطح دریا 326 متر. اختلاف ساعت با طهران 24 دقیقه و30 ثانیه است (طهران ساعت 12، قصرشیرین ساعت 11 و 35 دقیقه و 30 ثانیه ). ضمناً طهران 824 گز از قصرشیرین بلندتر است . قصرشیرین به واسطه ٔ موقع سیاسی و اقتصادی و واقع شدن در مسیر بزرگترین راه عربستان و فلات مرکزی ایران از ازمنه ٔ قدیم دارای اهمیت بوده و بسیاری از سلاطین قدیم در احیاء و آبادی آن اقدام نموده اند، مخصوصاً در عصر خسروپرویز این شهر بسیار آباد و مدتی مقر زمستانی آن سلطان بوده است . در دوره ٔ صفویه نیز بناهای معتبری مانند رباط و مسجد در آن بنا گردیده ، از آن به بعد به واسطه ٔ ضعف حکومت مرکزی و مخصوصاًجنگ بین الملل اول مانند سایر نقاط غرب رو به ویرانی گذاشت . در زمان رضاشاه نهری از رودخانه ٔ الوند برای شهر منشعب گردید که کاملاً مسلط به شهر شده و گنجایش 23 سنگ آب دارد. خیابانها احداث و بناهای دولتی در آن بنا گردید. گرچه مانند سایر اقدامات به پایان نرسید ولی بااین حال شهر قصرشیرین از شهرهای غرب آبادتر و پاکیزه تر است . خیابانی که منتهی به جاده ٔ کرمانشاه میگردد خیابان مدائن نامیده شده ، از فلکه ٔ مرکزی آن خیابان شاهپور (سابق ) منشعب در دویست گزی رودخانه به میدان خسرو میرسد، سپس از میدان مذکور در موازات رودخانه تا منبع آب ادامه می یابد و به خیابان خسرو مشهور است . از مقابل منبع آب خیابانی که شیرین نام داشت از مقابل فرمانداری گذشته به پل رودخانه ٔ الوند و راه شوسه ٔ نفت شاه منتهی میگردد.
آب شهر قسمتی به وسیله ٔ لوله و قسمتی به وسیله ٔ نهرهای کوچک که از نهر پهلوی منشعب میگردند تأمین میشود. فقط آب مخصوص بهداری و قرنطینه تصفیه میشود. هوای قصرشیرین گرمسیری است ولی به واسطه ٔ وجودرودخانه ٔ الوند و اینکه در حدود 326 گز از سطح دریامرتفعتر است تابستان زیاد گرم نمی شود. گاراژ و مسافرخانه های شهر در طول خیابان شاهپور (سابق ) و اکثر دکاکین شهر در طول خیابان خسرو واقع است . از عمارات زیبا و قابل توجه ، بنای قرنطینه ٔ شهر است . روشنائی شهر به وسیله ٔ دو موتور مولد برق که به شرکت سهامی دایر شده است تأمین شده و فقط شبها روشن است . در این شهر بیمارستان وجود ندارد، فقط دارای دو درمانگاه دولتی درمانگاه شهرداری و درمانگاه قرنطینه است . شهر قصرشیرین در حدود 10هزار تن جمعیت دارد ولی در زمستان به واسطه ٔ مراجعت ایلات عشایر از ییلاق بیش از 12هزار تن سکنه پیدا میکند. از آثار و ابنیه ٔ باستانی خرابه هائی در اطراف شهر دیده میشود که وضع فعلی آنها قابل اهمیت نیست .
شهر کوچک قصرشیرین در 735 هزارگزی طهران و 21 هزارگزی مرز ایران و عراق کنار رودخانه ٔ الوند واقع شده . مختصات جغرافیایی آن به شرح زیر است : طول 45درجه و 35 دقیقه ، عرض 34 درجه و 31 دقیقه . ارتفاع از سطح دریا 326 متر. اختلاف ساعت با طهران 24 دقیقه و30 ثانیه است (طهران ساعت 12، قصرشیرین ساعت 11 و 35 دقیقه و 30 ثانیه ). ضمناً طهران 824 گز از قصرشیرین بلندتر است . قصرشیرین به واسطه ٔ موقع سیاسی و اقتصادی و واقع شدن در مسیر بزرگترین راه عربستان و فلات مرکزی ایران از ازمنه ٔ قدیم دارای اهمیت بوده و بسیاری از سلاطین قدیم در احیاء و آبادی آن اقدام نموده اند، مخصوصاً در عصر خسروپرویز این شهر بسیار آباد و مدتی مقر زمستانی آن سلطان بوده است . در دوره ٔ صفویه نیز بناهای معتبری مانند رباط و مسجد در آن بنا گردیده ، از آن به بعد به واسطه ٔ ضعف حکومت مرکزی و مخصوصاًجنگ بین الملل اول مانند سایر نقاط غرب رو به ویرانی گذاشت . در زمان رضاشاه نهری از رودخانه ٔ الوند برای شهر منشعب گردید که کاملاً مسلط به شهر شده و گنجایش 23 سنگ آب دارد. خیابانها احداث و بناهای دولتی در آن بنا گردید. گرچه مانند سایر اقدامات به پایان نرسید ولی بااین حال شهر قصرشیرین از شهرهای غرب آبادتر و پاکیزه تر است . خیابانی که منتهی به جاده ٔ کرمانشاه میگردد خیابان مدائن نامیده شده ، از فلکه ٔ مرکزی آن خیابان شاهپور (سابق ) منشعب در دویست گزی رودخانه به میدان خسرو میرسد، سپس از میدان مذکور در موازات رودخانه تا منبع آب ادامه می یابد و به خیابان خسرو مشهور است . از مقابل منبع آب خیابانی که شیرین نام داشت از مقابل فرمانداری گذشته به پل رودخانه ٔ الوند و راه شوسه ٔ نفت شاه منتهی میگردد.
آب شهر قسمتی به وسیله ٔ لوله و قسمتی به وسیله ٔ نهرهای کوچک که از نهر پهلوی منشعب میگردند تأمین میشود. فقط آب مخصوص بهداری و قرنطینه تصفیه میشود. هوای قصرشیرین گرمسیری است ولی به واسطه ٔ وجودرودخانه ٔ الوند و اینکه در حدود 326 گز از سطح دریامرتفعتر است تابستان زیاد گرم نمی شود. گاراژ و مسافرخانه های شهر در طول خیابان شاهپور (سابق ) و اکثر دکاکین شهر در طول خیابان خسرو واقع است . از عمارات زیبا و قابل توجه ، بنای قرنطینه ٔ شهر است . روشنائی شهر به وسیله ٔ دو موتور مولد برق که به شرکت سهامی دایر شده است تأمین شده و فقط شبها روشن است . در این شهر بیمارستان وجود ندارد، فقط دارای دو درمانگاه دولتی درمانگاه شهرداری و درمانگاه قرنطینه است . شهر قصرشیرین در حدود 10هزار تن جمعیت دارد ولی در زمستان به واسطه ٔ مراجعت ایلات عشایر از ییلاق بیش از 12هزار تن سکنه پیدا میکند. از آثار و ابنیه ٔ باستانی خرابه هائی در اطراف شهر دیده میشود که وضع فعلی آنها قابل اهمیت نیست .
