قطب الدین شیرازی

قطب الدین شیرازی . [ ق ُ بُدْ دی ن ِ ] (اِخ ) محمودبن مسعودبن مصلح فارسی کازرونی اشعری شافعی ، مکنی به ابوالثناء. از اکابر علمای قرن هشتم هجری و از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسی و صدرالدین قونوی و کاتبی قزوینی است . او راست : 1- اختیارات المظفری ، این کتاب را برای مظفرالدین یولق ارسلان تألیف کرده و مشتمل بر چهار مقاله است در هیأت . 2- انموذج العلوم . 3- التحفة الشاهیة، این کتاب را برای وزیر کبیر امیر شاه محمدبن حیدر سعیه تألیف داده . 4- ترجمه ٔ تحریر اقلیدس . 5- سزاوار افتخار. 6- شرح حکمة الاشراق ، در تهران چاپ سنگی شده . 7- شرح کلیات قانون ابن سینا. 8- شرح مختصر الاصول حاجبی . 9- شرح مفتاح العلوم سکاکی که فقط قسم سیُم آن را که در معانی و بیان و عروض است شرح مزجی کرده و به مفتاح المفتاح موسوم داشته و نسخه ٔ خطی آن به شماره ٔ 299 در کتابخانه ٔ مدرسه ٔ سپهسالار جدید تهران موجود است . 10- شرح الاشراف . 11- نهایة الادراک فی درایة الافلاک ، نسخه ای از این کتاب در خزانه ٔ مصریه و نسخه ای دیگر به شماره ٔ 956 در کتابخانه ٔ استانبول و دو نسخه نیز به شماره ٔ 2060 و 2061 در خزانه ٔ بانکی فور موجود است . وفات وی در 24 رمضان سال 710 یا 716 هَ . ق . در 76 یا 82 یا 86 سالگی در تبریز اتفاق افتاد و در قبرستان چرنداب گجیل نزدیک قبر قاضی بیضاوی دفن گردید. از اشعار اوست :
ایا رب تخلق ما تخلق
و تنهی عبادک ان یعشقوا
خلقت الملاح لنا فتنة
و قلت اعبدوا ربکم و اتقوا
اذا کنت انت خلقت الملاح
فقل للملاح بنا یرفقوا
یک چند به یاقوت تر آلوده شدیم
یک چند پی زمرد سوده شدیم
آلودگیی بود ولیکن تن را
شستیم به آب توبه وآسوده شدیم .
(طبقات الشافعیه ) (روضات الجنات )(قاموس الاعلام ترکی ) (ریحانة الادب ).
و رجوع به تاریخ گزیده و رجال حبیب السیر ص 15 و 26 و احوال و آثار خواجه نصیر تألیف مدرس رضوی ص 136 شود.