لطفی

لطفی . [ ل ُ] (اِخ ) مولانا لطف اﷲبن حسن توقاتی ، مقتول به سال 900 هَ . ق . او راست : حاشیه بر شرح مفتاح سید، رسالة فی الذبح ، تعلیقه بر اوائل شرح مواقف سید، المطالب الالهیة و متن آن در باب علوم متنوعه ، تلخیص التلخیص ، تعلیقه بر اوائل صحیح بخاری ، السبع الشداد. وی الفرج بعدالشدة ابوعلی تنوخی را به ترکی ترجمه کرده است و هم او را بحثی است با مولی عذاری در السبع الشداد و نیز رساله ای فی تحقیق الایمان و حاشیه ای بر شرح مطالعدارد. صاحب قاموس الاعلام گوید: از مردم توقات و از اعاظم علما و شعراست . در محضر درس سنان پاشا تحصیل علم کرد و پس از آمدن علی قوشچی از دیار عجم بروم ، به اشاره ٔ سنان پاشا از وی در علوم ریاضی و هیأت استفاضت کرد و سپس به سنان پاشا افاضت فرمود. و به دلالت این وزیر به خدمت ابوالفتح سلطان محمدخان رسید و منصب کتابدار یافت و از این راه به مطالعه ٔ کتب نادری دسترسی پیدا کرد و آنگاه هنگام مغضوبیت سنان پاشا و نفی اوبه سفری حصار، صاحب ترجمه نیز به مکانی رفت و بعد در روزگار سلطان بایزیدخان به مدرسی برخی از مدارس منصوب گشت و در ضمن به انتقاد حاشیه ای که خطیب زاده ٔ لاابالی مشرب به حاشیه ٔ سیدشریف بر تجوید نوشته بود پرداخت ، بالنتیجه جمعی صاحب غرض به تحریک خطیب زاده به بددینی وی گواهی دادند و او را به دروغ به سوء عقیدت منسوب ساختند و به الحادش محکوم گردانیدند و خونش را مباح شمردند و به سال 900 هَ . ق . مقتول گشت و جمله ٔ«لقدمت شهیداً» تاریخ قتل اوست . وی را حواشی و رسائل علمی بسیار است و در تقسیم علوم و فنون کتب معتبری دارد و هم او را اشعاری است . (قاموس الاعلام ترکی ).