لقیط
لغت‌نامه دهخدا
لقیط. [ ل َ ] (اِخ ) ابن بکیر المحاربی کوفی ، مکنی به ابوهلال . از روات علم و مصنفین کتب و از شعراست و تا سال 190 هَ . ق . میزیسته واز کتب او کتاب السمر، کتاب الحراب و اللصوص و کتاب اخبارالجن است . (ابن الندیم ). زرکلی گوید: لقیطبن بکیربن النضربن سعیدمن بنی محارب من قیس عیلان ، راویة. من العلماء بالادب و الاخبار، من اهل الکوفه ، له کتب منهما «النساء» «و السمر» و «اللصوص » و له شعر جید. (الاعلام ج 3). یاقوت گوید: «قال ابن حبیب فی کتاب جمهرة النسب التی رواها عن ابن الکلبی و غیره و منهم یعنی بنی محارب بن خصفةبن قیس بن عیلان : عائدبن سعیدبن جندب بن جابربن زیدبن عبدبن الحرث بن بغیض بن شکم بن عبدبن عوف بن زیدبن بکربن عمیرةبن علی بن حرب بن محارب وفد علی رسول اﷲ (ص ). من ولد لقیط الراویة (و کان صدوقاً) ابن بکیر (و کان ایضاً عالماً صدوقاً) ابن النضربن سعیدبن عائدبن سعید و قد لقی هشام بن الکلبی لقیطاً. حدث المرزبانی فیما اسنده الی الخلیل النوشجانی قال : قال لی الجهمی کان لقیط المحاربی من رواة الکوفة و کان سیی ٔالخلق . قال الصولی و یکنی اباهلال و مات فی سنة 190 فی خلافة الرشید. و قال عبداﷲبن جعفر اخبرنی ابن مهدی والسکری قالا للقیط کتاب مصنف فی الاخبار مبوب فی کل فن من الفنون کتاب مفرد. فمنها و من احسنها کتابه فی النساء و هو عندی روایة عنهما عن العمری عنه . و له کتاب السمر. کتاب الخراب و اللصوص . کتاب اخبار الجن . و اخذا العلم عن لقیط جماعة من اعیانهم منهم ابن الاعرابی . و حدث المرزبانی فیما رفعه الی لقیطبن بکیر المحاربی قال : امر المهدی الناس سنة160 بصوم ثلاثة ایام لبطء المطر لیستسقی فلما کان فی الیوم الثالث من اللیل طرق الناس لیلتهم کلها ثلج ملأ الارض فقال لقیط:
یا امام الهدی سقینا بک الغیَ
َث و زالت عنا بک اللأواء
و هی ابیات طویلة...
و حدث فیما اسنده الی اسحاق الموصلی قال کان لقیطبن بکیر فی جرایة المهدی و کان الذی وصله به ابوعبداﷲوزیر المهدی و کان ابوعبداﷲ مائلاً الیه لعلمه بالشعر و الاخبار فلما مات المهدی لزم الکوفة: قال اسحاق فرأیته فی سنة 190 و هو ینشد قوماً شعراً له فی الزهد و هو قوله :
عزفت عن الغوایة و الملاهی
و اخلصت المتاب الی الهی
و غرتنی لیال کنت فیها
مطیعاً للشباب به اباهی
اجاری الغی فی میدان لهوی
و قلبی عن طریق الرشد لاهی
و الجمنی المشیب لجام تقوی
و رکن الشیب بادی العیب واهی
و من لم یکفه العذّال عزم
فلیس له علی عذل تناهی .
و قال و کان ذلک من آخر شعره و فی آخر زمانه ثم توفی فی هذه السنة و حدث مما رفعه الی ابن المدور قال ، سألت ابن الاعرابی عن لقیطبن بکیر و موته فقال مات فی آخر ایام الرشید و هو ازهدالناس و کان من دعائه : اللهم اغفر لی فان حسناتی لو کانت مثل حسنات جمیع خلقک لعلمت انی لااستحق الجنة الا بفضلک و لو کانت علی سیئاتهم جمیعاًمایئست من عفوک . (معجم الادباء ج 6 صص 218-220).
یا امام الهدی سقینا بک الغیَ
َث و زالت عنا بک اللأواء
و هی ابیات طویلة...
و حدث فیما اسنده الی اسحاق الموصلی قال کان لقیطبن بکیر فی جرایة المهدی و کان الذی وصله به ابوعبداﷲوزیر المهدی و کان ابوعبداﷲ مائلاً الیه لعلمه بالشعر و الاخبار فلما مات المهدی لزم الکوفة: قال اسحاق فرأیته فی سنة 190 و هو ینشد قوماً شعراً له فی الزهد و هو قوله :
عزفت عن الغوایة و الملاهی
و اخلصت المتاب الی الهی
و غرتنی لیال کنت فیها
مطیعاً للشباب به اباهی
اجاری الغی فی میدان لهوی
و قلبی عن طریق الرشد لاهی
و الجمنی المشیب لجام تقوی
و رکن الشیب بادی العیب واهی
و من لم یکفه العذّال عزم
فلیس له علی عذل تناهی .
و قال و کان ذلک من آخر شعره و فی آخر زمانه ثم توفی فی هذه السنة و حدث مما رفعه الی ابن المدور قال ، سألت ابن الاعرابی عن لقیطبن بکیر و موته فقال مات فی آخر ایام الرشید و هو ازهدالناس و کان من دعائه : اللهم اغفر لی فان حسناتی لو کانت مثل حسنات جمیع خلقک لعلمت انی لااستحق الجنة الا بفضلک و لو کانت علی سیئاتهم جمیعاًمایئست من عفوک . (معجم الادباء ج 6 صص 218-220).
