لیمون

لیمون . (معرب ، اِ) معرب لیمو، ثمری معروف . لیمو. و فیه بادزهریة تقاوم بها السموم کلها کثیرةالمنافع. (منتهی الارب ). ضریر انطاکی آرد: الاصلی منه هو المستدیر الصغیر المصفرعند استوائه الرقیق القشر و غیره مرکب ، اما علی الاترج و هو الاستیوب المعروف بمصر بالحماض الشعیری او علی النارنج و هو الموسوم بالمراکبی و اجوده الاصلی المستدیر المشتمل علی خطوط ممایلی اصله تنتهی الی نقطة و هو مرکب القوی فقشره حار یابس فی الثالثة و بزره فی الثانیة او الاولی و حماضه بارد فی الثانیة بجملته یطفی ٔ اللهیب و الصداع و العطش و القی ٔ و الغثیان و فساد الغذاء و ما یحدث من الحارین و یقاوم السموم کلها خصوصاً بعد التنقیة و یفتح الشاهیة و یعدل الخلط و یکسر سورةالتخم و فسادالاغذیة اکلاً و قشره اشد مقاومة للسموم و بزره اعظم حتی قیل انه یبلغ رتبة الاترج و القول بانه یقطع النسل شیاع عامی و کل ماخف قشره وکان نقیاً من الاغشیة حل المغص و الریاح حتی الایلاوس و ان جفف بجملته و سحق مع وزنه من السکر. و استعمل ازال البخار و الدوخة و فتح السدد و فی بزره تفریح عظیم و حماضه یجلو الکلف و البهق و النمش و الحکة خصوصاً بالقلی و الشیرج و ان جمع ورقه و زهره و قشره فی معجون عادل الیاقوت فی تفریحه و هو خیر من الخل للمرضی و ماؤه یحل الجواهر اذا جعلت فیه و ان حل فیه الودع و اضیف الیه النوشادر جلاالبهق و حیاو اذا اخذ مملو حاقوی المعدة و ازال ما فیها من الوخم و هو یهیج السعال و یضعف العصب و القوی و یضر المبرودین . و یصلحه العسل و او السکر و شربة بزره الی ثلاثة و قشره اربعة و مائة و ثمانیة عشر و من خواصه : ازالة الزکام شماً و ان الصغیر منه اذا دلکت به الانثیان فی الحمام قبل البلوغ منعالشیب . (تذکره ٔ ضریر انطاکی ص 293).
- لیمون بوصفیر ؛ نام نارنج است در تداول عامه ٔ عرب کنونی . (المنجد).