مانیا

مانیا. (یونانی یا لاتینی ، اِ) نوعی از جنون است که صاحبش را خصلت درندگان باشد، اکثر غضبناک بودن و قصد ایذای مردم نمودن خاصیت او بود. (کفایه ٔ منصوری ، بنقل غیاث و آنندراج ). قسمی از جنون و دیوانگی . (ناظم الاطباء). جنون در یک امر بخصوص . دیوانگی در امری خاص . وسواس . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). مانیا کلمه ٔ یونانی است وآن نوعی دیوانگی باشد و خداوند آن دیوانه ای باشد که خوی ددان گیرد، هرچه یابد بشکند و بدرد و همیشه قصدآن می کند که در مردم افتد چنانکه خوی ددان باشد و نظر او به نظر مردمان نماند، به نظر ددگان ماند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ، یادداشت ایضاً). چشمهای خداوند مانیا خشک و فرورفته باشد و پوست روی و پیشانی او خشک و درشت و تن او لاغر باشد و سخن بیهشانه بسیار گوید و نبض به سبب خشکی صلب و صغیر باشد و دلیل (یعنی قاروره ) اندر بیشتر وقتها زیتی تمام باشد و گاه باشد که به سرخی گراید و قوام اندر هر دو حال رقیق باشد... (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ، یادداشت ایضاً). و این علت مقدمه ٔ سه علت صعب است : یکی صرع ، دوم سکته و سیم دیوانگی که آن را مانیا گویند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ، یادداشت ایضاً). و [ نزله ] اگر بسیار باشد و سوخته گشته مالنخولیا آرد و اگر به گوهر دماغ یا به غشاء دماغ اندر باشد... سبات و مانیا... آرد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).