مدام
لغت‌نامه دهخدا
مدام . [م ُ ] (ع اِ) باران پیوسته . (منتهی الارب ). مطر الدائم . (متن اللغة) (اقرب الموارد). || شراب . (اوبهی ) (غیاث اللغات ). می . (دستورالاخوان ). می انگوری . (منتهی الارب ). خمر. مدامة. (اقرب الموارد) (متن اللغة).مل . نبید. عقار. قهوه . راح . قرقف . باده . صهبا. (یادداشت مؤلف ) :
دل تو باد سوی لهو و چشم سوی نگار
دو گوش سوی سماع و دو دست سوی مدام .
گرهی را نشانده بودم پیش
برنهاده به دست جام مدام .
صبوح از دست آن ساقی صبوح است
مدام از دست آن دلبر مدام است .
نه دام الا مدام سرخ پر کرده صراحی ها
نه تله بلکه حجره ٔ خوش بساط اوکنده تا پله .
عارض چو شیر گشت مدام از دو کف بنه
اندر پیاله کس نکند شیر با مدام .
از صفای می ولطافت جام
درهم آمیخت رنگ جام و مدام
همه جام است و نیست گوئی می
یا مدام است و نیست گوئی جام .
من بسته ٔ دام تو سرمست مدام تو
آوخ که چه دام است این یارب چه مدام است آن .
بهر حلی های گوش و گردن بربط
سیم و زر از ساغر و مدام برآید.
زآن عرب بنهاد نام می مدام
زآنکه سیری نیست می خور را مدام .
باده شان کم بود گفت او با غلام
رو سبو پر کن به ما آور مدام .
با محتسبم عیب مگوئید که او نیز
پیوسته چو ما در طلب عیش مدام است .
شرب مدام شد چو میسر مدام به
می چون حرام گشت به ماه حرام به .
|| ج ِ مُدامَة. (از دستور الاخوان ). رجوع به مدامة شود. || (ص ) همیشه داشته شده . اسم مفعول است از ادامت . (غیاث اللغات از منتخب اللغات و صراح و کشف اللغات ). رجوع به معنی بعدی شود. || (ق ) همیشه . پیوسته . مداوم . دائم . دائماً. بردوام . همواره . هموار. هماره . لاینقطع. جاوید. جاودان . همیشگی . (از یادداشتهای مؤلف ) :
ز تابیدن روز تا گاه شام
یکایک شدندی مبارز مدام .
بیاور آنکه گواهی دهد ز جام که من
چهارگوهرم اندر چهارجای مدام .
باغ آراسته کز ابر مدام آب خورد
تازه تر باشد هر ساعت و آراسته تر.
مگر که نار کفیده ست چشم دشمن تو
کز او مدام پریشان شده ست دانه ٔ نار.
صبوح از دست آن ساقی صبوح است
مدام از دست آن دلبر مدام است .
هر آن باغی که نخلش سر به در بی
مدامش باغبان خونین جگر بی .
آنکه چون جد و پدر در همه حال مدام شاکر و ذاکر باشد بر رب علیم . (تاریخ بیهقی ص 389).
هر کجا باشی تو کام خویشتن یابی مدام
هر کجا گوران بود آنجا بود آب و گیا.
همیشه در طلب باغ و راغ و گلشن و قصر
مدام در طلب جوهر و زر و زیور.
گر همی عاصی نگوید عاصیم
بی زبان فعلش همی گوید مدام .
مدام در حق ملکت دعای خاقانی
قبول باد ز حق بالعشی والاشراق .
روان حاتم طائی و جان معن یمن
زکوة خواه سخای مدام او زیبد.
از تو وفا چون طلب کنم که در این عهد
هست طلسم وفا مدام شکسته .
دور باشید از کسی که مدام
کفر آرد نهفته ایمان فاش .
به حکم آنکه یار او را چو جان بود
مدام از شادی او شادمان بود.
ز آن عرب بنهاد نام می مدام
ز آنکه سیری نیست می خور را مدام .
سرش مدام ز شور شراب عشق خراب
چومست دایم از آن گرد شور و شر می گشت .
آب تلخ است مدامم چو صراحی در حلق
تا تو یک روز چو ساغر به دهن بازآئی .
مدامش به روی آب چشم از سبل
دویدی و بوی پیاز از بغل .
آنکس که به دست جام دارد
سلطانی جم مدام دارد.
در بزم عیش یکدو قدح درکش و برو
یعنی طمع مدار وصال مدام را.
دل تو باد سوی لهو و چشم سوی نگار
دو گوش سوی سماع و دو دست سوی مدام .
فرخی .
گرهی را نشانده بودم پیش
برنهاده به دست جام مدام .
فرخی .
صبوح از دست آن ساقی صبوح است
مدام از دست آن دلبر مدام است .
منوچهری .
نه دام الا مدام سرخ پر کرده صراحی ها
نه تله بلکه حجره ٔ خوش بساط اوکنده تا پله .
عسجدی .
عارض چو شیر گشت مدام از دو کف بنه
اندر پیاله کس نکند شیر با مدام .
(مقامات حمیدی ).
از صفای می ولطافت جام
درهم آمیخت رنگ جام و مدام
همه جام است و نیست گوئی می
یا مدام است و نیست گوئی جام .
؟
من بسته ٔ دام تو سرمست مدام تو
آوخ که چه دام است این یارب چه مدام است آن .
خاقانی .
بهر حلی های گوش و گردن بربط
سیم و زر از ساغر و مدام برآید.
خاقانی .
زآن عرب بنهاد نام می مدام
زآنکه سیری نیست می خور را مدام .
مولوی .
باده شان کم بود گفت او با غلام
رو سبو پر کن به ما آور مدام .
مولوی .
با محتسبم عیب مگوئید که او نیز
پیوسته چو ما در طلب عیش مدام است .
حافظ.
شرب مدام شد چو میسر مدام به
می چون حرام گشت به ماه حرام به .
؟.
|| ج ِ مُدامَة. (از دستور الاخوان ). رجوع به مدامة شود. || (ص ) همیشه داشته شده . اسم مفعول است از ادامت . (غیاث اللغات از منتخب اللغات و صراح و کشف اللغات ). رجوع به معنی بعدی شود. || (ق ) همیشه . پیوسته . مداوم . دائم . دائماً. بردوام . همواره . هموار. هماره . لاینقطع. جاوید. جاودان . همیشگی . (از یادداشتهای مؤلف ) :
ز تابیدن روز تا گاه شام
یکایک شدندی مبارز مدام .
فردوسی .
بیاور آنکه گواهی دهد ز جام که من
چهارگوهرم اندر چهارجای مدام .
ابوالعلاء ششتری .
باغ آراسته کز ابر مدام آب خورد
تازه تر باشد هر ساعت و آراسته تر.
فرخی .
مگر که نار کفیده ست چشم دشمن تو
کز او مدام پریشان شده ست دانه ٔ نار.
فرخی .
صبوح از دست آن ساقی صبوح است
مدام از دست آن دلبر مدام است .
منوچهری .
هر آن باغی که نخلش سر به در بی
مدامش باغبان خونین جگر بی .
باباطاهر.
آنکه چون جد و پدر در همه حال مدام شاکر و ذاکر باشد بر رب علیم . (تاریخ بیهقی ص 389).
هر کجا باشی تو کام خویشتن یابی مدام
هر کجا گوران بود آنجا بود آب و گیا.
قطران .
همیشه در طلب باغ و راغ و گلشن و قصر
مدام در طلب جوهر و زر و زیور.
ناصرخسرو.
گر همی عاصی نگوید عاصیم
بی زبان فعلش همی گوید مدام .
ناصرخسرو.
مدام در حق ملکت دعای خاقانی
قبول باد ز حق بالعشی والاشراق .
خاقانی .
روان حاتم طائی و جان معن یمن
زکوة خواه سخای مدام او زیبد.
خاقانی .
از تو وفا چون طلب کنم که در این عهد
هست طلسم وفا مدام شکسته .
خاقانی .
دور باشید از کسی که مدام
کفر آرد نهفته ایمان فاش .
عطار.
به حکم آنکه یار او را چو جان بود
مدام از شادی او شادمان بود.
نظامی .
ز آن عرب بنهاد نام می مدام
ز آنکه سیری نیست می خور را مدام .
مولوی .
سرش مدام ز شور شراب عشق خراب
چومست دایم از آن گرد شور و شر می گشت .
سعدی .
آب تلخ است مدامم چو صراحی در حلق
تا تو یک روز چو ساغر به دهن بازآئی .
سعدی .
مدامش به روی آب چشم از سبل
دویدی و بوی پیاز از بغل .
سعدی .
آنکس که به دست جام دارد
سلطانی جم مدام دارد.
حافظ.
در بزم عیش یکدو قدح درکش و برو
یعنی طمع مدار وصال مدام را.
حافظ.
