مرحمت
لغت‌نامه دهخدا
مرحمت . [ م َ ح َ م َ ] (از ع ، اِمص ) لطف . رقت . مهربانی . عطوفت . مرحمة. رجوع به مرحمة شود : دلهای ایشان قرار گیرد بر آنچه خدا بدیشان عنایت کرده از مهربانی امیرالمؤمنین نسبت به ایشان و نگاه کردنش به ایشان از روی مرحمت . (تاریخ بیهقی ص 314). ایذای او در مذهب کرم و مرحمت ما ممنوع و محظور است . (جهانگشای جوینی ، فرهنگ فارسی معین ).
چشم رضا و مرحمت بر همه باز می کنی
چون که به بخت من رسد اینهمه ناز می کنی .
|| عطا. بخشش . رجوع به مرحمت کردن نیز شود. || (مص ) مهربانی نمودن . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). بخشودن . (آنندراج ). رحمت . رحم .رجوع به مرحمة شود.
- مرحمت داشتن نسبت به کسی یا درباره ٔ کسی ؛ به او لطف و التفات داشتن . به او نظر عطوفت و مهربانی و شفقت داشتن .
- مرحمت جستن ؛ طلب لطف و التفات کردن . تقاضای رحم و عطوفت کردن :
بگذشت بر آب چشم همچون جویم
پنداشت که زو مرحمتی می جویم .
- مرحمت فرمودن ؛ محبت کردن . مهربانی نمودن . مورد عطوفت و نوازش قرار دادن :
مرحمت فرمود سید عفو کرد
چون ز جرئت توبه کرد آن روی زرد.
- || عطا کردن . بخشیدن . اعطا کردن . دادن . و رجوع به مرحمت کردن شود.
- مرحمت کردن ؛ لطف کردن . شفقت نمودن . مهربانی کردن . عنایت کردن . بزرگواری و کرم نمودن :
چون پذیرفتی تو ما را ز ابتدا
مرحمت کن همچنین تا انتها.
الوداع ای خواجه کردی مرحمت
کردی آزادم ز قید مظلمت .
- || عطا کردن . بخشیدن . داد :
مدتی گفتار بی کردار کردی مرحمت
روزگاری هم به من کردار بی گفتار ده .
- مرحمت زیاد ؛ کلمه ای است که در دعا و جواب احوال پرسی گویند. (ناظم الاطباء). عبارتی که در تشکر و خداحافظی گویند.
چشم رضا و مرحمت بر همه باز می کنی
چون که به بخت من رسد اینهمه ناز می کنی .
سعدی .
|| عطا. بخشش . رجوع به مرحمت کردن نیز شود. || (مص ) مهربانی نمودن . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). بخشودن . (آنندراج ). رحمت . رحم .رجوع به مرحمة شود.
- مرحمت داشتن نسبت به کسی یا درباره ٔ کسی ؛ به او لطف و التفات داشتن . به او نظر عطوفت و مهربانی و شفقت داشتن .
- مرحمت جستن ؛ طلب لطف و التفات کردن . تقاضای رحم و عطوفت کردن :
بگذشت بر آب چشم همچون جویم
پنداشت که زو مرحمتی می جویم .
سعدی .
- مرحمت فرمودن ؛ محبت کردن . مهربانی نمودن . مورد عطوفت و نوازش قرار دادن :
مرحمت فرمود سید عفو کرد
چون ز جرئت توبه کرد آن روی زرد.
مولوی .
- || عطا کردن . بخشیدن . اعطا کردن . دادن . و رجوع به مرحمت کردن شود.
- مرحمت کردن ؛ لطف کردن . شفقت نمودن . مهربانی کردن . عنایت کردن . بزرگواری و کرم نمودن :
چون پذیرفتی تو ما را ز ابتدا
مرحمت کن همچنین تا انتها.
مولوی .
الوداع ای خواجه کردی مرحمت
کردی آزادم ز قید مظلمت .
مولوی .
- || عطا کردن . بخشیدن . داد :
مدتی گفتار بی کردار کردی مرحمت
روزگاری هم به من کردار بی گفتار ده .
سعدی .
- مرحمت زیاد ؛ کلمه ای است که در دعا و جواب احوال پرسی گویند. (ناظم الاطباء). عبارتی که در تشکر و خداحافظی گویند.
