مستوفی الممالک

مستوفی الممالک . [ م ُ ت َ فِل ْ م َ ل ِ ] (اِخ ) میرزا یوسف پسر میرزاحسن پسر میرزا کاظم پسرآقا محسن آشتیانی ، معروف به «آقا» یا «جناب آقا». از رجال دوره ٔ قاجاریه که چون ناصرالدین شاه به او آقاخطاب می کرد همه ٔ مردم او را آقا می گفتند. میرزا یوسف پس از فوت پدرش ، میرزا حسن مستوفی الممالک دوم ، در سال 1261 هَ . ق . از طرف محمدشاه ملقب به مستوفی الممالک گردید و در سال 1268 حکومت عراق (اراک ) نیز ضمیمه ٔ سایر مشاغلش گشت . او مورد توجه میرزا تقی خان امیرکبیر نیز بود. در سال 1283 از طرف ناصرالدین شاه علاوه بر سمت وزارت دارائی این مشاغل نیز بعهده ٔ وی واگذار گردید: اداره ٔ امور آذربایجان ، کردستان ، قم ، ساوه ،زرند، اداره ٔ رختدارخانه و صندوقخانه ٔ شاه ، اصطبل خاصه ، عمارات دولتی ، ایلخی ها و غیره . در سال 1284 ناصرالدین شاه عنوان او را رئیس الوزراء کرد و در واقع وی شخص اول مملکت شد. در سال 1288 که حاج میرزا حسینخان مشیرالدوله به صدارت رسید مستوفی الممالک بکلی از کارها اعراض کرد و در دربار حاضر نشد و به آشتیان رفت . در سال 1290 دیگر بار مورد توجه ناصرالدین شاه قرارگرفت . در سال 1298 هَ . ق . بعد از فوت میرزا حسین خان سپهسالار، وی صدراعظم مطلق ایران شد و در سال 1303هَ . ق . درگذشت و در قم در مقبره ٔ پدرش مدفون گردید. رجوع به تاریخ رجال ایران تألیف مهدی بامداد شود.