مسطر
لغت‌نامه دهخدا
مسطر. [ م َ طَ ] (ع اِ) صفحه ٔ کاغذ چندلائی که به روی آن بندهایی از ریسمان باریک سخت تافته ، مانند خطهای راست کشیده و دوخته اند و به اعانت آن کاغذ کتابت را خط می کنند. (ناظم الاطباء). وسیله ٔ ایجاد سطرها در صفحه ٔ کاغذ بدون خط :
ای معنی را نظم خردسنج تو میزان
ای حکمت را نثر تو بربسته به مسطر.
ازگوهر و از نبات و حیوان
بر خاک ببین سه خط مسطر .
کار ظفر راست کن چون خط مسطر به تیغ.
ربعی نموده پیکرش خطهای مسطر در برش
ناخن بر آن خطها برش وقت محاکا ریخته .
جدول خون رانی از خون عدو
گرنه با تو راست چون مسطر بود.
رای تو گشت عدل را مسطر خط راستین
رایت تو است فتح را رای نمای معرکه .
فکر دیوان که داری باز کز مشق ستم
از خط چین بر بیاض جبهه مسطر بسته ای .
هرکه را باید نوشتن نسخه ٔ آداب فقر
صفحه ٔ تن را ز نقش بوریامسطر زنند.
رفتیم در پی تو به هر جا که رفت پای
بر صفحه ٔ زمانه کشیدیم مسطری .
- امثال :
مثل خط مسطر ، راست .
مثل مسطر ، راست . (امثال و حکم دهخدا).
ای معنی را نظم خردسنج تو میزان
ای حکمت را نثر تو بربسته به مسطر.
ناصرخسرو.
ازگوهر و از نبات و حیوان
بر خاک ببین سه خط مسطر .
ناصرخسرو.
کار ظفر راست کن چون خط مسطر به تیغ.
مجیر بیلقانی .
ربعی نموده پیکرش خطهای مسطر در برش
ناخن بر آن خطها برش وقت محاکا ریخته .
خاقانی .
جدول خون رانی از خون عدو
گرنه با تو راست چون مسطر بود.
اثیرالدین اومانی .
رای تو گشت عدل را مسطر خط راستین
رایت تو است فتح را رای نمای معرکه .
سلمان .
فکر دیوان که داری باز کز مشق ستم
از خط چین بر بیاض جبهه مسطر بسته ای .
مخلص کاشی (از آنندراج ).
هرکه را باید نوشتن نسخه ٔ آداب فقر
صفحه ٔ تن را ز نقش بوریامسطر زنند.
طالب کلیم (از آنندراج ).
رفتیم در پی تو به هر جا که رفت پای
بر صفحه ٔ زمانه کشیدیم مسطری .
درویش واله هروی (از آنندراج ).
- امثال :
مثل خط مسطر ، راست .
مثل مسطر ، راست . (امثال و حکم دهخدا).
