مشهورات
لغت‌نامه دهخدا
مشهورات . [ م َ ] (ع ص ، اِ) در عرف علماء و اهل ادب عبارت از قضایائی است که مردم به آن اعتراف نمایند و بدان گرویده باشند. (از کشاف از فرهنگ علوم عقلی تألیف سجادی ). قضایائی که تمام مردم بدان اعتراف کرده باشند از راه عادت ومتضمن بودن مصالح آنها و غیر. (فرهنگ علوم نقلی ).
- مشهورات به ظاهر ؛ آن مقدمات بوند که به اول شنیدن ، چنین وهم افتد که ایشان مشهورند و چون به حقیقت بنگری نه مشهور بوند. (دانشنامه ، بخش منطق از فرهنگ علوم عقلی ).
- مشهورات حقیقی مطلق ؛ چنانکه عدل حسن است و ظلم قبیح ، و این حکم به حسب مصالح جمهور یا به سبب عادات فاضله و اخلاق جمیله که در نفوس راسخ باشد، یا به سبب قوتی از قوتهای نفس ناطقه غیرعقلی ، مانند رقت یا حمیت یا حیا یا غیر آن مقبول بود به نزدیک همه کس . (اساس الاقتباس صص 346-347).
- مشهورات محدود ؛ چنان بود که به نزدیک قومی مشهور باشد، چنانکه تصدیق به آن که تسلسل محال است به نزدیک متکلمان . و هر اهل علمی و صناعتی را مانند آن مشهورات باشد که به نزدیک غیر ایشان باشد که مقبول نبود.(اساس الاقتباس ص 347).
- مشهورات به ظاهر ؛ آن مقدمات بوند که به اول شنیدن ، چنین وهم افتد که ایشان مشهورند و چون به حقیقت بنگری نه مشهور بوند. (دانشنامه ، بخش منطق از فرهنگ علوم عقلی ).
- مشهورات حقیقی مطلق ؛ چنانکه عدل حسن است و ظلم قبیح ، و این حکم به حسب مصالح جمهور یا به سبب عادات فاضله و اخلاق جمیله که در نفوس راسخ باشد، یا به سبب قوتی از قوتهای نفس ناطقه غیرعقلی ، مانند رقت یا حمیت یا حیا یا غیر آن مقبول بود به نزدیک همه کس . (اساس الاقتباس صص 346-347).
- مشهورات محدود ؛ چنان بود که به نزدیک قومی مشهور باشد، چنانکه تصدیق به آن که تسلسل محال است به نزدیک متکلمان . و هر اهل علمی و صناعتی را مانند آن مشهورات باشد که به نزدیک غیر ایشان باشد که مقبول نبود.(اساس الاقتباس ص 347).
