ترجمه مقاله

مفتوح

لغت‌نامه دهخدا

مفتوح .[ م َ ] (ع ص ) گشاده شده . (آنندراج ). گشاده و باز شده . (ناظم الاطباء). گشاده . گشوده . باز. مقابل مسدود. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) : درهای داد و انصاف که بواسطه ٔ و أنزلنا معهم الکتاب و المیزان ، مفتوح و گشاده است مغلق ماندی . (جهانگشای جوینی چ قزوینی ج 1 ص 13). || گرفته شده . فتح شده . مغلوب شده . (از ناظم الاطباء).
- مفتوح عنوة، مفتوح العنوة، مفتوحة عنوة ؛ گشوده شده به قهر و زور.
- || (اصطلاح فقه ) عبارت است از زمینهای آباد که مسلمانان از دیگران از راه قهر و غلبه (از طریق به کار بردن قوای نظامی به اذن امام ) گرفته باشند خواه در این بین عقد صلحی هم واقع شده باشد (و به موجب آن زمینهایی به مسلمانان واگذارده باشد) خواه نه . ولی اگر قبل از به کار بردن قوای نظامی صلحی واقع شود و زمینهایی به مسلمانان واگذار شده باشد. این زمینها مشمول عنوان مفتوح عنوه نیست و جزء «اراضی انفال » محسوب است . همچنین است اگر اراضی مذکور با اعمال قوای نظامی بدون اذن امام گرفته شده باشد که در این صورت هم جزء اراضی انفال است . اراضی مفتوح عنوه ملک غیرمشاع همه ٔ مسلمین است و قابل افراز و تملیک و تملک نیست (یعنی داخل در قلمرو حقوق عمومی است و از قواعد مدنی و حقوق خصوصی تبعیت نمی کند) و عواید آن جزء درآمد عمومی و بیت المال بوده است . عراق عرب و خراسان و شام و ری را جزء اراضی مذکور شمرده اند. (ترمینولوژی حقوق تألیف جعفری لنگرودی ). این اصطلاح فقهی است ، یعنی زمینهائی که با زور شمشیر از ید کفار خارج شده است از روی قهر و غلبه . این گونه اراضی ، آن ِ تمام مسلمین است و قابل خرید و فروش نیست و وقف و هبه ٔ آنها نیز جایز نیست و منافع آن در راه مصالح مسلمانان مصرف می شود و اراضی موات مفتوح عنوة، آن ِ امام است . در تاریخ جنگهای اسلامی ، ظاهراً اراضی عراق که در زمان خلیفه ٔ دوم تصرف شد مفتوحة عنوة است از جمله خراسان و بحرین . (از فرهنگ علوم نقلی تألیف سجادی ). و رجوع به شرح لمعه و سراج الوهاج ص 133 و قاطعة اللجاج صص 19-27 شود. || هر کلمه ای که دارای زبر باشد. (ناظم الاطباء). حرفی را نامند که فتحه در آن باشد. (کشاف اصطلاحات الفنون ). حرف فتحه دار زبردار. با زبر. با فتحه ، مقابل مکسور و مضموم . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). || روشن ، مقابل سیر (در رنگ ). (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). || نزد علمای رمل شکلی را گویند که یکی از مراتب آن فرد و باقی همه زوج باشد. (کشاف اصطلاحات الفنون ). || (اصطلاح حساب ) نزد محاسبان عدد منطق را مفتوح و منطق جذر نیز گویند و آن عددی است که دارای جذر تحقیقی باشد مانند یک و چهار. (کشاف اصطلاحات الفنون ). و رجوع به مفتوحات شود.
ترجمه مقاله