موسی

موسی . [ سا ] (اِخ ) ابن میمون بن عبداﷲ قرطبی اندلسی اسرائیلی ، مکنی به ابوعمران (529-601 هَ . ق .). یهودیان به زبان خود او را (ابی موشه بن میمن ) و ملقب به (موشه هرمان ) یعنی موسی زمان خود یا (ناجید)یعنی رئیس ملت می خواندند. وی در قرطبه به دنیا آمد.پدرش قاضی کنیسه ٔ یهود بود. آن گاه که موحدین ، قرطبه را تصرف و یهود و نصاری را از آنجا بیرون می کردند، ابن میمون با پدرش ظاهراً اسلام آوردند تا وسیله ٔ مهاجرت خانواده ٔ او به فاس فراهم گردید و بدانجا رفتند واز آنجا به فلسطین و عکا و بیت المقدس عزیمت نمودند و بالاخره او در فسطاط اقامت گزید و ابتدا به تحصیل طب پرداخت و در این فن شهرت یافت و با بیسانی وزیر صلاح الدین آشنا شد و به وسیله ٔ او منصب طبابت خاص سلطان یافت . ابن میمون در مصر درگذشت و جنازه اش را به فلسطین برده در طبریه به خاک سپردند و هنوز قبر او برجاست . وی کتبی چند به زبان عربی در فلسفه و طب دارد و کتابهای فلسفی او که به لاتین ترجمه شده برای بزرگان فلسفه ٔ قرون وسطی در اروپا مانند البرت کبیر و دلکوت سرمشق بود. مهمترین کتاب او «دلالةالحائرین » است که بین عقاید فلاسفه مخصوصاً ابن سینا و فارابی و ارسطو و اعتقادات مذهبی و عبارات مشتبه کتاب مقدس جمع کرده و این کتاب به عبری و لاتین و فرانسه ترجمه شده است بعضی این کتاب را نپسندیدند و آن را «ضلالةالحائرین » نامیدند. دیگر از کتابهای او «فصول موسی » است در طب و رساله ای در تقویم یهود، و مقاله ای در صناعت منطق . چندکتاب دینی نیز دارد و کتاب تلمود (احادیث یهودی ) رامانند کتاب های اسلامی به ترتیب فصول و موضوعات مرتب کرده و احکام و شرایع آنان را مانند کتب اسلامی منظم و مرتب نوشته است . (از دایرة المعارف اسلامی ). از مفسران و فلاسفه ٔ نامی یهود بود و کتاب دلالةالحائرین او حاوی خلاصه ٔ فلسفه ٔ یهود از قدیم الایام تا روزگار وی می باشد و او آن را به شیوه ٔ فلسفه ٔ مشایی نوشته از این رو در فلسفه ٔ بعدی یهود و نیز در فلسفه ٔ اهل مدرسه ٔ قرن 13 سخت اثر گذاشته است . (از یادداشت مؤلف ). ورجوع به تاریخ الحکماء قفطی ص 317 و اعلام زرکلی و تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی ص 176 و 187 و قاموس الاعلام ترکی و فلسفه های بزرگ ترجمه ٔ احمد آرام ص 62 شود.