نحی
لغت‌نامه دهخدا
نحی . [ ن َح ْی ْ / ن ِح ْی ْ / ن ُح ْی ْ ] (ع اِ) خیک ، یا به خصوص مشک روغن . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از اقرب الموارد). مشک که از پوست گوسپند سازند. (غیاث اللغات از شرح نصاب ). مشک روغن . (غیاث اللغات از صراح ) (مهذب الاسما). خیک روغن از پوست بزغاله ٔ رسیده . (فرهنگ خطی ). عکة. (یادداشت مؤلف ). ج ، انحاء، نحاء، نُحی ّ.
- نحیین ؛ تثنیه ٔ نحی است . منه المثل : اشغل من ذات النحیین ؛ یقال هی امراءة من تیم اﷲبن ثعلبةتبیع السمن فی الجاهلیة فجائت بنحیین من سمن فأتاها رجل من انصار اسمه خوات بن جبیر فساومها فحلت نحیاًمملواً فقال امسکیه حتی انظر الی غیره ثم حل آخر و قال لها امسکیه فلما شغل یدیها ساورها فقضی منها ما اراد و هرب ثم اسلم الانصاری و شهد بدراً فقال له رسول اﷲ یا خوات کیف شراوک و تبسم رسول اﷲ (ص ) فقال یا رسول اﷲ قد رزق اﷲ خیراً و اعوذ باﷲ من الحور بعد الکور. (منتهی الارب ). در مثل است : اشغل من ذات النحیین ؛ یعنی گرفتارتر از خداوند دو خیک ، و آن چنان بود که زنی از قبیله ٔ تیم اﷲبن ثعلبه در جاهلیت روغن میفروخت . مردی از انصار به نام خوات بن جبیر برای خرید روغن نزداو رفت و او را تنها دید، طمع در وی بست ، او را گفت تا سر خیکی بگشاید. چون بدان نگریست گفت : بگیر که روغنی به از این خواهم . زن خیکی دیگر گشود، مرد بدان نگریست و گفت : بگیر که این را نیز نخواهم . چون هر دودست زن را مشغول ساخت بر او جست و کام خود حاصل کرد. پس جیش گران گسیل کرده امر فرمودند... که از دو جانب او را «اشغل من ذات النحیین » مشغول کار رزم و پیکار سازند. (دره ٔ نادره چ شهیدی متن و حاشیه ص 566). و رجوع به مجمع الامثال میدانی و ثمارالقلوب ص 234 و ناظم الاطباء شود.
- نحیین ؛ تثنیه ٔ نحی است . منه المثل : اشغل من ذات النحیین ؛ یقال هی امراءة من تیم اﷲبن ثعلبةتبیع السمن فی الجاهلیة فجائت بنحیین من سمن فأتاها رجل من انصار اسمه خوات بن جبیر فساومها فحلت نحیاًمملواً فقال امسکیه حتی انظر الی غیره ثم حل آخر و قال لها امسکیه فلما شغل یدیها ساورها فقضی منها ما اراد و هرب ثم اسلم الانصاری و شهد بدراً فقال له رسول اﷲ یا خوات کیف شراوک و تبسم رسول اﷲ (ص ) فقال یا رسول اﷲ قد رزق اﷲ خیراً و اعوذ باﷲ من الحور بعد الکور. (منتهی الارب ). در مثل است : اشغل من ذات النحیین ؛ یعنی گرفتارتر از خداوند دو خیک ، و آن چنان بود که زنی از قبیله ٔ تیم اﷲبن ثعلبه در جاهلیت روغن میفروخت . مردی از انصار به نام خوات بن جبیر برای خرید روغن نزداو رفت و او را تنها دید، طمع در وی بست ، او را گفت تا سر خیکی بگشاید. چون بدان نگریست گفت : بگیر که روغنی به از این خواهم . زن خیکی دیگر گشود، مرد بدان نگریست و گفت : بگیر که این را نیز نخواهم . چون هر دودست زن را مشغول ساخت بر او جست و کام خود حاصل کرد. پس جیش گران گسیل کرده امر فرمودند... که از دو جانب او را «اشغل من ذات النحیین » مشغول کار رزم و پیکار سازند. (دره ٔ نادره چ شهیدی متن و حاشیه ص 566). و رجوع به مجمع الامثال میدانی و ثمارالقلوب ص 234 و ناظم الاطباء شود.
