نز
لغت‌نامه دهخدا
نز. [ ن َ ] (حرف نفی +حرف اضافه ) مخفف نه از. (ناظم الاطباء) :
گنبدی نهمار بربرده بلند
نش ستون از زیر و نز برسوش بند.
این جهان سربه سر همه فرناس
نز جهان من یگانه فرناسم .
سیاوش نیم نز پریزادگان
از ایرانم از شهر آزادگان .
سیاوش بدانست کآن مهرچیست
چنان دوستی نز ره ایزدی است .
هر آن چیز کآن نز ره ایزدی است
همه راه اهریمن است و بدی است .
ساده دل کودکا مترس اکنون
نز یک آسیب خر فکانه کند.
به دیدار و صورت چو مائی ولیکن
به کردار و گفتار نز جنس مائی .
نبید خور که به نوروز هرکه می نخورد
نه از گروه کرام است نز عداد اناس .
ایزد ما این جهان نز پی جور آفرید
نز پی ظلم و فساد نز پی کین و نقم .
نز پی ملکت زند شاه جهان تیغ کین
نز پی تخت و حشم نز پی گنج و درم .
جهان را نه بر بیهده کرده اند
ترا نز پی بازی آورده اند.
دگر گفت پیروز گاه نبرد
ز بخت است نز گنج و مردان مرد.
مدان از ستاره بی او هیچ چیز
نه از چرخ و نز چار گوهر بنیز.
ز فعل نیک باید نام نیکو مرد را زیرا
به دادخویشتن شد نز پدر معروف نوشروان .
برخاستم از جای و سفر پیش گرفتم
نز خانم یاد آمد و نز گلشن و منظر.
ز بهر دانا دارد جهان به پای خدای
جهان و دین را نز بهر این حشر دارد.
اگر کز بهر دین استی در اندربنددی گردون
وگر نز بهر شرع استی کمر بگشایدی جوزا.
خدای را و همه خلق را بیازردم
که نز خلایق شرم آمدم نه از ایزد.
دلش دانست کآن نز بی وفائی است
شکیبش بر صلاح پادشائی است .
این دو نوا نز پی رامشگری است
خطبه ای از بهر زناشوهری است .
گردش این گنبد بازیچه رنگ
نز پی بازیچه گرفت این درنگ .
گنبدی نهمار بربرده بلند
نش ستون از زیر و نز برسوش بند.
رودکی .
این جهان سربه سر همه فرناس
نز جهان من یگانه فرناسم .
بوشکور.
سیاوش نیم نز پریزادگان
از ایرانم از شهر آزادگان .
فردوسی .
سیاوش بدانست کآن مهرچیست
چنان دوستی نز ره ایزدی است .
فردوسی .
هر آن چیز کآن نز ره ایزدی است
همه راه اهریمن است و بدی است .
فردوسی .
ساده دل کودکا مترس اکنون
نز یک آسیب خر فکانه کند.
ابوالعباس .
به دیدار و صورت چو مائی ولیکن
به کردار و گفتار نز جنس مائی .
فرخی .
نبید خور که به نوروز هرکه می نخورد
نه از گروه کرام است نز عداد اناس .
منوچهری .
ایزد ما این جهان نز پی جور آفرید
نز پی ظلم و فساد نز پی کین و نقم .
منوچهری .
نز پی ملکت زند شاه جهان تیغ کین
نز پی تخت و حشم نز پی گنج و درم .
منوچهری .
جهان را نه بر بیهده کرده اند
ترا نز پی بازی آورده اند.
اسدی .
دگر گفت پیروز گاه نبرد
ز بخت است نز گنج و مردان مرد.
اسدی .
مدان از ستاره بی او هیچ چیز
نه از چرخ و نز چار گوهر بنیز.
اسدی .
ز فعل نیک باید نام نیکو مرد را زیرا
به دادخویشتن شد نز پدر معروف نوشروان .
ناصرخسرو.
برخاستم از جای و سفر پیش گرفتم
نز خانم یاد آمد و نز گلشن و منظر.
ناصرخسرو.
ز بهر دانا دارد جهان به پای خدای
جهان و دین را نز بهر این حشر دارد.
ناصرخسرو.
اگر کز بهر دین استی در اندربنددی گردون
وگر نز بهر شرع استی کمر بگشایدی جوزا.
سنائی (از فرهنگ خطی ).
خدای را و همه خلق را بیازردم
که نز خلایق شرم آمدم نه از ایزد.
سوزنی .
دلش دانست کآن نز بی وفائی است
شکیبش بر صلاح پادشائی است .
نظامی .
این دو نوا نز پی رامشگری است
خطبه ای از بهر زناشوهری است .
نظامی .
گردش این گنبد بازیچه رنگ
نز پی بازیچه گرفت این درنگ .
نظامی .
