نعمةاﷲ ولی
لغت‌نامه دهخدا
نعمةاﷲ ولی . [ ن ِ م َ تُل ْ لا هَِ وَ ] (اِخ ) (شاه ...) ابن عبداﷲبن محمدبن عبداﷲبن کمال الدین حلبی کوهبنانی کرمانی ، ملقب به نورالدین و متخلص به سید و معروف به شاه نعمةاﷲ ولی ، از اعاظم عرفای قرن هشتم هجری قمری و مؤسس طریقت صوفیان نعمةاللهی است . به سال 730 یا 731 هَ . ق . در حلب ولادت یافت . مادرش از ایل شبانکاره ٔ فارس بود. دوران جوانی او در عراق گذشت ، سپس به مکه رفت و هفت سالی در آنجا مقیم گشت و در مجلس شیخ عبداﷲ یافعی تلمذ کرد و پس از وفات استاد به ترک مکه گفت و برخی از عمر خود را در سمرقند و هرات و یزد بسر برد و بخصوص در سمرقند اربعین ها به ریاضت پرداخت و سرانجام به کرمان آمد و در قصبه ٔ ماهان مقیم گشت و بیست و پنج سال آخر عمر خود را در آنجا گذراند و پس ازعمری طولانی - در حدود یکصد سال - به سال 843 هَ . ق . در همانجا درگذشت و تربتش زیارتگاه صوفیان و مریدان و معتقدانش گشت و هم اکنون مزار او در ماهان با شکوه و صفایی تمام برجاست و همه ساله گذشته از مریدان سلسله های گوناگون نعمةاللهی ، بسیاری از مردم عادی غیر صوفی نیز به زیارت آن می شتابند. از اشعار اوست :
پادشاه و گدا یکی است یکی
بی نوا و نوا یکی است یکی
دردمندیم و دردمی نوشیم
درد و درد و دوا یکی است یکی
آینه صد هزار می بینم
روی آن جانفزا یکی است یکی
مبتلای بلای بالاییم
مبتلا و بلا یکی است یکی
قطره و موج و بحر و جوهر چار
بی شکی نزد ما یکی است یکی
نعمةاﷲ یکی است در عالم
طلبش کن بیا یکی است یکی .
رندان باده نوش که با جام همدمند
واقف ز سرّ عالم و از حال آدمند
حقند اگر چه خلق نمایند و در صور
بحرند اگر چه در نظر ما چو شبنمند
دانندگان حضرت ذاتند و اولیا
آئینه ٔ صفات حق و اسم اعظمند
پیشند از ملایک و بیشند از بشر
گر چه کمند از خود و از هر کمی کمند
جمعند همچو شانه و با دوست رو به رو
گر چه چو زلف یار پریشان و درهمند
در اولیا به چشم حقارت نظر مکن
زیرا که نزد حضرت عزت مکرمند.
(از سعدی تا جامی ص 682 به بعد) (زندگی و آثار شاه نعمةاﷲ ولی ، دکتر نوربخش ) (مجمع الفصحا چ دکتر مصفا ج 4 ص 87). رجوع به بستان السیاحةج 2 ص 528 و تذکرةالشعرا، دولتشاه ص 333 و تذکره ٔ غنی ص 137 و حبیب السیر ج 4 ص 7 و 517 و 606 و ریاض العارفین ص 119 و ریحانة الادب ج 4 ص 301 و طرایق الحقایق ج 1 ص 219 و ج 2 ص 145 و ج 3 ص 2 و فهرست کتابخانه ٔمجلس شورای ملی ج 2 ص 217 و ج 3 ص 465 و فهرست کتابخانه ٔ مدرسه ٔ عالی سپه سالار ج 2 ص 581 و قاموس الاعلام ج 6 و کلیات قاسم انوار چ سعید نفیسی ص 91 و مجالس المؤمنین ص 131 و مجالس النفایس ص 137 و 383 و مرآة الخیال ص 60 و نامه ٔ دانشوران ج 7 ص 117 و نتایج الافکار ص 705 شود.
پادشاه و گدا یکی است یکی
بی نوا و نوا یکی است یکی
دردمندیم و دردمی نوشیم
درد و درد و دوا یکی است یکی
آینه صد هزار می بینم
روی آن جانفزا یکی است یکی
مبتلای بلای بالاییم
مبتلا و بلا یکی است یکی
قطره و موج و بحر و جوهر چار
بی شکی نزد ما یکی است یکی
نعمةاﷲ یکی است در عالم
طلبش کن بیا یکی است یکی .
#
رندان باده نوش که با جام همدمند
واقف ز سرّ عالم و از حال آدمند
حقند اگر چه خلق نمایند و در صور
بحرند اگر چه در نظر ما چو شبنمند
دانندگان حضرت ذاتند و اولیا
آئینه ٔ صفات حق و اسم اعظمند
پیشند از ملایک و بیشند از بشر
گر چه کمند از خود و از هر کمی کمند
جمعند همچو شانه و با دوست رو به رو
گر چه چو زلف یار پریشان و درهمند
در اولیا به چشم حقارت نظر مکن
زیرا که نزد حضرت عزت مکرمند.
(از سعدی تا جامی ص 682 به بعد) (زندگی و آثار شاه نعمةاﷲ ولی ، دکتر نوربخش ) (مجمع الفصحا چ دکتر مصفا ج 4 ص 87). رجوع به بستان السیاحةج 2 ص 528 و تذکرةالشعرا، دولتشاه ص 333 و تذکره ٔ غنی ص 137 و حبیب السیر ج 4 ص 7 و 517 و 606 و ریاض العارفین ص 119 و ریحانة الادب ج 4 ص 301 و طرایق الحقایق ج 1 ص 219 و ج 2 ص 145 و ج 3 ص 2 و فهرست کتابخانه ٔمجلس شورای ملی ج 2 ص 217 و ج 3 ص 465 و فهرست کتابخانه ٔ مدرسه ٔ عالی سپه سالار ج 2 ص 581 و قاموس الاعلام ج 6 و کلیات قاسم انوار چ سعید نفیسی ص 91 و مجالس المؤمنین ص 131 و مجالس النفایس ص 137 و 383 و مرآة الخیال ص 60 و نامه ٔ دانشوران ج 7 ص 117 و نتایج الافکار ص 705 شود.
