نوشهر

نوشهر. [ ن َ ش َ ] (اِخ ) شهرستانی از استان دوم و محدود است از شمال به دریای خزر، از جنوب به خطالرأس سلسله جبال البرز، از مشرق به بخش نور شهرستان آمل ، از مغرب به شهرستان تنکابن . طول شهرستان در ساحل دریا در حدود 70 هزار گز است . این شهرستان از حیث وضع طبیعی به دو منطقه ٔ کوهستانی و دشت تقسیم می شود، منطقه ٔ دشت آن در ساحل دریا واقع است و عرض آن از 3 تا 7 هزار گز است و هوای آن مرطوب و معتدل است . قسمت های جنوبی و مرکزی شهرستان کوهستانی و سردسیر است . سلسله جبال البرز در این شهرستان شامل 3 رشته است ، نخست رشته ای که از ساحل دریا دیده میشود و پوشیده از جنگل است و موازی با ساحل دریاست و مرتفعترین قله ٔ آن کوه کلارآباد و قلعه ٔ مور واقع در جنوب صلاح الدین کلا است و دهستانهای کلاردشت ، پنجک رستاق ، زانوس رستاق ، توابع کجور، کالج ، پشت این رشته کوه واقع شده اند. رشته ٔ دوم در جنوب دهستانهای مذکور تقریباً موازی با رشته ٔ اول ولی مرتفعتر از آن است و سرچشمه ٔ اغلب رودخانه های شهرستان است و قلل مرتفع آن عبارت است از: شاه کوه در جنوب زانوس رستاق ، کوه قرق در جنوب کجور، کوه سیاسنگ در جنوب کالج . رشته ٔ سوم سلسله ٔ اصلی جبال البرز است و مرتفعتر از دو رشته ٔ دیگر است و مقسم المیاه آن حد طبیعی مازندران با شهرستان تهران است و مرتفعترین قله ٔ آن کوه تخت سلیمان در جنوب کلاردشت و کندوان است . دهستانهای ییلاقی بخش نور بین رشته ٔ اول و سوم واقع است . رودخانه های مهم شهرستان عبارتند از: رودخانه ٔ سرداب رود که از کوه تخت سلیمان سرچشمه می گیرد و از کلاردشت می گذرد و در 8 هزارگزی جنوب غربی چالوس قراء دهستان قشلاق را مشروب می کند. دیگر رودخانه ٔ چالوس است که از کندوان سرچشمه می گیرد و پس از پیوستن با چند رودخانه ٔ دیگر در پل دوآب به منج رود می پیوندد و در جنوب چالوس برخی از مزارع دهستان قشلاق و کران را آبیاری می کند. رود کجور نیز از ارتفاعات جنوبی ورزان سرچشمه می گیرد و قراء صلاح الدین کلا را مشروب می کند. رود کجرود نیز قراء کجرستاق و حدود المده را مشروب می کند. گذشته از اینها چند رودخانه ٔ دیگر از قبیل ماشلک ، خیررود، کنس رود نیز در این شهرستان جاری است . سواحل این شهرستان عمیق نیست ، به طوری که تا فاصله ٔ یک کیلومتر عمق آب دریا از 1/5 متر تجاوز نمی کند. این شهرستان مشتمل است بر 3 بخش به شرح زیر: 1 - بخش چالوس که یک دهستان و 37 آبادی دارد. 2 - بخش کلاردشت شامل 3 دهستان و 78 آبادی . 3 - بخش مرکزی که 12 دهستان و 146 آبادی دارد.جمعیت شهرستان بالغ بر 75000 نفر است . مرکز شهرستان بندر نوشهر است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 3).