هندسه
لغت‌نامه دهخدا
هندسه . [ هََ دَ / هَِ دِس َ / س ِ ] (معرب ، اِ) و در عربی به فتح اول به معنی اندازه و شکل باشد. (برهان ). از اصول علوم ریاضی است و علمی است که در آن از احوال مقدارها و اندازه ها بحث شود. (از کشاف اصطلاحات الفنون ). دانستن اندازه ها است و چندی یک از دیگر و خاصیت صورتها و شکلها که اندر جسم موجود است . (التفهیم ابوریحان بیرونی ص 3). هندسه آن رشته از ریاضیات است که مطالعه در فضا و اشکال و اجسام قابل تصور در این فضا می نماید :
ستاره شمر نیست از ما کسی
که از هندسه بهره دارد بسی .
در چنین ادوات خصوصاً در هندسه آیتی بود. (تاریخ بیهقی ). و هیچ پادشاه چنین بنا نفرمود و همه به دانش و هندسه ٔ خویش ساخت . (تاریخ بیهقی ).
به علم هندسه سر برکشیده
به سند و هند و اطراف خراسان .
جمشید ملک هیأت ، خورشید فلک هیبت
یک هندسه ٔ رایش معمار همه عالم .
گر به زمین افتدی هندسه ٔ رای تو
قوس قزح سازدی طاق پل رود زم .
ترکیب ها:
- هندسه باز . هندسه ٔ تحلیلی . هندسه ٔ ترسیمی . هندسه ٔ دیفرانسیل . هندسه ٔ رقومی . هندسه ٔ سینماتیک . هندسه ٔ غیراقلیدسی . هندسه ٔ فضایی . هندسه ٔ مسطحه . هندسه ٔ مقدماتی . رجوع به این مدخل ها شود.
ستاره شمر نیست از ما کسی
که از هندسه بهره دارد بسی .
فردوسی .
در چنین ادوات خصوصاً در هندسه آیتی بود. (تاریخ بیهقی ). و هیچ پادشاه چنین بنا نفرمود و همه به دانش و هندسه ٔ خویش ساخت . (تاریخ بیهقی ).
به علم هندسه سر برکشیده
به سند و هند و اطراف خراسان .
ناصرخسرو.
جمشید ملک هیأت ، خورشید فلک هیبت
یک هندسه ٔ رایش معمار همه عالم .
خاقانی .
گر به زمین افتدی هندسه ٔ رای تو
قوس قزح سازدی طاق پل رود زم .
خاقانی .
ترکیب ها:
- هندسه باز . هندسه ٔ تحلیلی . هندسه ٔ ترسیمی . هندسه ٔ دیفرانسیل . هندسه ٔ رقومی . هندسه ٔ سینماتیک . هندسه ٔ غیراقلیدسی . هندسه ٔ فضایی . هندسه ٔ مسطحه . هندسه ٔ مقدماتی . رجوع به این مدخل ها شود.
