هویدک

هویدک . [ هَُ وَ دَ ] (اِخ ) نام یکی از پیشوایان ملحدان است . (برهان ) (آنندراج ). جهانگیری هویدیک آورده گوید: نام یکی از پیشوایان ملحدان بوده که حکیم خاقانی فرماید :
او کیست که با روان تاریک
باشد بمثابه ٔ هویدیک .
یوستی این نام را هوویدیک ضبط کرده به استناد فولرس II، 1470 a و به کتاب اشپیگل ارجاع کرده . (یوستی ، نام نامه ص 140). اشپیگل در کتاب مزبور در بحث از کلمه ٔ اوستائی Hunusta (که طبقه ای از دروجان [ دروغ پرستان ، پیروان کیش باطل ] هستند، رجوع به یوستی ، فرهنگ اوستا ص 328 شود) گوید: من اکنون ترجیح میدهم که کلمه ٔ مزبور عنوانی باشد برای انگره مینو [ اهریمن ] . اسپندیارجی مقدم این کلمه را زیانکار [ مضر ] تعبیر میکند و اسپندیارجی مؤخر آن را هونوچا یا هویدک (رجوع به فولرس ، هویدک شود) میداند، که نشانه ای است برای تشخیص بی دینان . و ممکن است احتمال داد هویدک متن مصحف بَوَنْدَگ پهلوی (در ارمنی بوندک ) به معنی کامل بوندس = بونده = بوند باشد، نام یکی از مانویه ٔ روم که با کیش رسمی مانویه مخالفت کرد و او پیشرو مزدک بود. رجوع به ایران در زمان ساسانیان کریستنسن ص 337 به بعد و 362 به بعد و302 به بعد (تاریخ سلطنت قباد و ظهور مزدک ) شود. در هر حال خاقانی این اسم را در تحفةالعراقین در عنوان «در هجو ابوالعلای گنجه ای » آورده و هویدیک را مسیحی معرفی کرده :
او [ابوالعلا] کیست که با روان تاریک
باشد بمثابت هویدیک
او جز پی نفی حق نپوید
این [هویدیک ] از اب و ابن و روح گوید
او [هویدیک ] مشرک و این [ابوالعلا] معطل از دل
هم مشرک بهتر از معطّل .

(حاشیه ٔ برهان چ معین از تحفةالعراقین چ قریب صص 235-236).