چاردیوار
لغتنامه دهخدا
چاردیوار. [ دی ] (اِمرکب ) خانه ای که از هر چهار طرف دیوار داشته باشد. (آنندراج ). مخفف چهار دیوار. دیوارهای چهارگانه ٔ اطاق یا جایگاهی که سقف بر آنها نهاده شود :
بود چار دیوار آن خانه سست
که بنیادش اول نباشد درست .
بگفت از پس چار دیوار خویش
همه عمر ننهاده ام پای پیش .
شه آسایش و خواب را کار بست
دو لختی در چاردیوار بست .
چو در چاربالش ندیدم درنگ
نشستم در این چار دیوار تنگ .
پیش قدرش سپهر نه بالش
همچو ویرانه چاردیواریست .
چاردیواری نمایان نیست غیر از چارموج
گشت سیلاب سرشکم در جهان نا آشکار.
هر زمینی و جایی که از همه طرف محدود به دیوار باشد. (ناظم الاطباء). || کنایه از چار حد دنیا هم هست . (برهان ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) :
چه بازیچه کاین چرخ بازیچه رنگ
نبازد در این چاردیوار تنگ .
- چاردیوار خانه روزن شدن ؛ کنایه از خراب شدن و فرو افتادن خانه . (آنندراج ) :
چاردیوار خانه روزن شد
بام بنشست و آستان برخاست .
- چاردیوار ظلمانی ؛ دنیا و قالب انسانی . (آنندراج ).
- چاردیوار نفس . (ناظم الاطباء).
- || قالب و جسد آدمی . (ناظم الاطباء).
بود چار دیوار آن خانه سست
که بنیادش اول نباشد درست .
نظامی .
بگفت از پس چار دیوار خویش
همه عمر ننهاده ام پای پیش .
نظامی .
شه آسایش و خواب را کار بست
دو لختی در چاردیوار بست .
نظامی .
چو در چاربالش ندیدم درنگ
نشستم در این چار دیوار تنگ .
نظامی .
پیش قدرش سپهر نه بالش
همچو ویرانه چاردیواریست .
جوینی .
چاردیواری نمایان نیست غیر از چارموج
گشت سیلاب سرشکم در جهان نا آشکار.
غنی (از آنندراج ).
هر زمینی و جایی که از همه طرف محدود به دیوار باشد. (ناظم الاطباء). || کنایه از چار حد دنیا هم هست . (برهان ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) :
چه بازیچه کاین چرخ بازیچه رنگ
نبازد در این چاردیوار تنگ .
نظامی .
- چاردیوار خانه روزن شدن ؛ کنایه از خراب شدن و فرو افتادن خانه . (آنندراج ) :
چاردیوار خانه روزن شد
بام بنشست و آستان برخاست .
افضل الدین خاقانی (از آنندراج ).
- چاردیوار ظلمانی ؛ دنیا و قالب انسانی . (آنندراج ).
- چاردیوار نفس . (ناظم الاطباء).
- || قالب و جسد آدمی . (ناظم الاطباء).