چپر
لغت‌نامه دهخدا
چپر. [ چ َ پ َ / چ َپ ْ پ َ ] (اِ) خانه و دیواری باشد که از چوب و علف سازند. (برهان ). دیواری که از چوب و علف و نی سازند. (انجمن آرا) (ناظم الاطباء).خانه و دیواری که از علف و نی سازند. (جهانگیری ).
خانه و دیواری باشد که از چوب و علف و نی سازند. (آنندراج ). و آن خانه ٔ چوب و علف را «کپر» نیز گویند و در پارسی آن اصل است . (انجمن آرا) (آنندراج ). خانه ای که از علف و نی سازند که اکنون در تکلم «کپر» است . (فرهنگ نظام ). دیواری که از علف و نی باشد. (فرهنگ نظام ). دیوارگونه ای که از ترکه و خارو علف سازند. حائطی از خار یا سر شاخه ها و شاخه های درهم . پرچین :
آب چون مردان جنگی در زره
باغ چون دیوار شهر اندر چپر.
کنار جوی از سبزه چپر بست
میان کوه از لاله کمر بست .
|| حلقه و دایره ای که از مردم و حیوانات دیگر کشیده شده باشد. (برهان ) (ناظم الاطباء). حلقه و دایره باشد. (جهانگیری ). بمعنی دائره و حلقه نیز آمده . (انجمن آرا) (آنندراج ). مجازاً مطلق حلقه . (فرهنگ نظام ) :
چپّرزده میدیدم گرد تو رقیبان را
آهی زدم و گفتم تخم چپری سوزد.
فریاد که وقت خط درآوردن تست
بر گل ز بنفشه چپّر آوردن تست
ما را بعتاب و کینه سبلت چه کنی
سبلت کن ما ریش برآوردن تست .
|| پوست پاره هایی را گویند که بندبافان و نواربافان ، تار ابریشم و ریسمان را بر آن کشند، و هر مرتبه که پود را بگذرانند آنها را بگردانند. (برهان ) (انجمن آرا) (جهانگیری ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (فرهنگ نظام ). و این قسم بند و نوار را چپرباف گویند. (برهان ) (انجمن آرا) (جهانگیری ) (آنندراج ) (فرهنگ نظام ). و چپرباف ، هر چه باین طریق بافته شود. (ناظم الاطباء). || بمعنی دیواری است که از چوب و خاک در برابر قلعه برای تسخیر آن سازند و در پناه آن جنگ کنند. (انجمن آرا) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). دیواری که در برابر قلعه از خاک و چوب برای تسخیر آن میساختند. (فرهنگ نظام ) : لشکر مغول پیرامن نهر فرودآمدند و چپر بستند. (ذیل جامع التواریخ رشیدی ). هولاکوخان بر باب الانطاکیه نزول فرمود و پیرامون شهر چپر بستند. (ذیل جامع التواریخ رشیدی ).
رخنه ها در سور و باروی برنج آسان کنی
گر چو ما از تخته ٔ نان تنک سازی چپر.
خانه و دیواری باشد که از چوب و علف و نی سازند. (آنندراج ). و آن خانه ٔ چوب و علف را «کپر» نیز گویند و در پارسی آن اصل است . (انجمن آرا) (آنندراج ). خانه ای که از علف و نی سازند که اکنون در تکلم «کپر» است . (فرهنگ نظام ). دیواری که از علف و نی باشد. (فرهنگ نظام ). دیوارگونه ای که از ترکه و خارو علف سازند. حائطی از خار یا سر شاخه ها و شاخه های درهم . پرچین :
آب چون مردان جنگی در زره
باغ چون دیوار شهر اندر چپر.
پوربهای جامی (از جهانگیری ).
کنار جوی از سبزه چپر بست
میان کوه از لاله کمر بست .
استاد (از جهانگیری ).
|| حلقه و دایره ای که از مردم و حیوانات دیگر کشیده شده باشد. (برهان ) (ناظم الاطباء). حلقه و دایره باشد. (جهانگیری ). بمعنی دائره و حلقه نیز آمده . (انجمن آرا) (آنندراج ). مجازاً مطلق حلقه . (فرهنگ نظام ) :
چپّرزده میدیدم گرد تو رقیبان را
آهی زدم و گفتم تخم چپری سوزد.
جامی (از انجمن آرا).
فریاد که وقت خط درآوردن تست
بر گل ز بنفشه چپّر آوردن تست
ما را بعتاب و کینه سبلت چه کنی
سبلت کن ما ریش برآوردن تست .
شمس الدین باقانی (از لباب الالباب ).
|| پوست پاره هایی را گویند که بندبافان و نواربافان ، تار ابریشم و ریسمان را بر آن کشند، و هر مرتبه که پود را بگذرانند آنها را بگردانند. (برهان ) (انجمن آرا) (جهانگیری ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (فرهنگ نظام ). و این قسم بند و نوار را چپرباف گویند. (برهان ) (انجمن آرا) (جهانگیری ) (آنندراج ) (فرهنگ نظام ). و چپرباف ، هر چه باین طریق بافته شود. (ناظم الاطباء). || بمعنی دیواری است که از چوب و خاک در برابر قلعه برای تسخیر آن سازند و در پناه آن جنگ کنند. (انجمن آرا) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). دیواری که در برابر قلعه از خاک و چوب برای تسخیر آن میساختند. (فرهنگ نظام ) : لشکر مغول پیرامن نهر فرودآمدند و چپر بستند. (ذیل جامع التواریخ رشیدی ). هولاکوخان بر باب الانطاکیه نزول فرمود و پیرامون شهر چپر بستند. (ذیل جامع التواریخ رشیدی ).
رخنه ها در سور و باروی برنج آسان کنی
گر چو ما از تخته ٔ نان تنک سازی چپر.
بسحاق اطعمه (از انجمن آرا).
