چیست

چیست . (جمله ٔاستفهامی ) مخفف چه هست ، یا چه چیز است :
دمنه را گفتا تا این بانگ چیست
با نهیب و سهم این آوای کیست .

رودکی .

چه سازیم و درمان اینکار چیست
بر این رفته تا چند خواهی گریست .

فردوسی .

ترا دل پر اندیشه ٔ مهتریست
ببینیم تا رای یزدان بچیست .

فردوسی .

جهاندار گفت این سخن چیست باز
خداوند این راز که وین چه راز.

فردوسی .

باز رز را گفتی ای دختر بیدولت
این شکم چیست چو پشت و شکم خربت .

منوچهری .

عزم دیدار تو دارد جان برلب آمده
بازگردد یا برآید چیست فرمان شما.

حافظ.

|| در زبان شعر گاهی بتناسب وزن حرف «چ » و «ی » متحرک میشود و بوزن «چه است » بکار میرود چنانکه در این بیت ناصرخسرو :
نیکوی چیست و خوش چه ای برنا
دیباست ترا نکو و خوش حلوا.

ناصرخسرو.

|| به چه سبب است . از چه روست . چراست :
وندر این بستان چندین طرب مستان چیست .

منوچهری .

چین درابرو بسرم آمدن ای بدخو چیست
گر سر جنگ نداری گره ابرو چیست ؟

(از لغت اوبهی ).

|| چگونه است . چطور است . که است . به چه کیفیت است . چه سان است . چون است :
بوستانبانا حال و خبر بستان چیست
وندرین بستان چندین طرب مستان چیست .

منوچهری .

زن را آهسته بیدار کرد و معلوم گردانید که حال چیست . (کلیله و دمنه ).