کالیستن

کالیستن . [ کال ْ لی ت ِ ] (اِخ ) مورخ و فیلسوف یونانی که در الینت یونان بدنیا آمد (360؟-328 ق . م .). وی یکی از نبیره های ارسطو بود که تربیت او را عهده دار بود. و نیز یکی ازرفقای دوران تحصیل اسکندر بود. پورداود در ج 2 یشتهاحاشیه ٔ ص 286 درباره ٔ او چنین آرد: مورخ یونانی در هنگام لشکرکشی اسکندر بهمراه او بایران آمد و بعد طرف غضب اسکندر واقع شده کشته گردید. در جزو تالیفات اوتاریخی است راجع به اسکندر که ناتمام مانده است ، بعدها رمانی به زبان یونانی که ظاهراً در قرن سوم میلادی راجع به اسکندر ساخته شده به این نویسنده نسبت داده اند. و آنچه در داستانهای ایران در خصوص اسکندر نقل شده است از همین رمان یونانی است . مرحوم پیرنیا در ج 1 فرهنگ ایران باستان ص 168 و 169 چنین گوید: داستان اسکندر در تاریخ و ادبیات ما معروف است . این داستان که مایه ٔ شگفت هر ایرانی است از زبان سریانی به مارسیده است . اسکندرنامه سریانی که امروزه در دست است از روی اسکندرنامه ٔ پهلوی است و اسکندرنامه ٔ پهلوی که بدبختانه از دست رفته ترجمه ای بوده از اسکندرنامه ٔ یونانی که هنوز موجود است . این اسکندرنامه ٔ یونانی نظر بوضعی که امروزه دارد باید در سده ٔ سوم میلادی در زمان بطلمیوس که پس از مرگ اسکندر در سال 323 ق . م . در مصر سلطنت تشکیل دادو تا سال سی ام ق . م . پایا بود، سرچشمه گرفته باشد. این مطالب که بیشترش افسانه و داستان است در سده ٔ سوم میلادی به صورت کتابی درآمده و به کالیستن نسبت داده شده و اکنون آن کتاب باسم کالیستن دروغی خوانده میشود. کالیستن نوه ٔ ارسطو از نویسندگان یونانی بوده که در هنگام لشکرکشی اسکندر به ایران همراه وی بود.