کونه

کونه . [ ن َ / ن ِ ] (اِ) به معنی کونسته است که کفل و سرین آدمی باشد. (برهان ).کونسته . (آنندراج ) (فرهنگ فارسی معین ). سرین و قیل طرف سرین . (فرهنگ رشیدی ). سرین و جفته و کفل آدمی و اسب . (ناظم الاطباء). هر یکی از دو طرف نشستنگاه . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) : پس شیرین را گفت او را برهنه کن تا همه ٔ اندام وی بنگرم . او را برهنه کرد همه ٔ اندام او درست بود مگر که کونه ٔ چپ او کهتر از آن راست بود. (ترجمه ٔ تاریخ بلعمی ، یادداشت به خط مرحوم دهخدا). انگشتان دست باریک نه دراز و نه کوتاه و شکم با بر راست و دو کونه از پس پشت بلندتر و میانه باریک . (ترجمه ٔ تاریخ بلعمی ، یادداشت به خط مرحوم دهخدا). چون معاویه به محراب اندرشد به نماز، مبارک شمشیری بزد و راست برفت بر نشست او و هر دو کونه تا استخوان فرودآورد. (مجمل التواریخ و القصص ).
شود دو کونه چو گلزار و بزم چون گلشن .

امیرمعزی (از فرهنگ رشیدی ).

از نشان دو کونه ٔ من غر.

سنائی (از فرهنگ رشیدی ).

|| پیازپاره ای نباتات چون پیاز نرگس و سنبل و جز آن . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). || قسمت خوراکی بعضی گیاهها. غده ٔ بعض گیاهان چون سیب زمینی و شلغم و زردک و امثال آن . جزء مأکول بعض گیاهان ملصق به ریشه چون سیب زمینی و غیره . بیخ پاره ای نباتات چون کلم وشلغم و ترب و سیب زمینی و آن را خایه نیز گویند. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). ته چیزهایی ، نظیر: پیاز وتربچه و نظایر آن . || های آخر کلمه ، های نسبت و تشبیه است . (فرهنگ لغات عامیانه ٔ جمالزاده ). || بیخ . ریشه . بن . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
- کونه بستن ؛ ریشه کردن : پیاز آدم ، هر جایی کونه نمی بندد. (امثال و حکم دهخدا).
- کونه کردن پیاز ؛ پاگیرشدن . استوار شدن در جایی . سابقه پیدا کردن و نفوذ یافتن و میخ خود را کوبیدن : بگذار فلان کس یک قدری پیازش در اینجا کونه کند، آن وقت خودش را نشان می دهد. (فرهنگ لغات عامیانه ٔ جمالزاده ).
|| ته چیزی . (فرهنگ فارسی معین ). || قسمتی که از بن گروهه ٔ خمیر گیرند آنگاه که گروهه بزرگتر از اندازه ٔ مقصود باشد. پرازده . (فرزدق ، یادداشت به خط مرحوم دهخدا). || ته میوه هایی ، چون : خیار، سیب ، گلابی و غیره . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). || بقیه ٔ وام و جز آن . بقیه ٔ حساب . ذُبابة. ذُنانة. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). رجوع به کونه گذاشتن شود.