کو
لغت‌نامه دهخدا
کو. (موصول + ضمیر) مخفف که او. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). که او. که وی . (فرهنگ فارسی معین ) :
راهی کو راست است بگزین ای دوست
دورشو از راه بی کرانه و ترفنج .
خشم آمدش و هم آنگه گفت ویک
خواست کو را برکند از دیده کیک .
رودکی چنگ برگرفت و نواخت
باده انداز کو سرود انداخت .
پنداشت همی حاسد کوبازنیاید
بازآمد تا هر شفکی ژاژ نخاید.
دلی کو پر از زوغ هجران بود
ورا وصل معشوق درمان بود.
نفرین کنم ز درد فعال زمانه را
کو داد کبر و مرتبت این کو نشانه را.
کسی کو را تو بینی درد سرفه
بفرمایش تو آب دوغ و خرفه .
از آن کردار کو مردم رباید
عقاب تیز نرباید خشین سار.
به دادار کو این جهان آفرید
سپهر و دد و دام و جان آفرید.
به ایرانیان گفت رستم کجاست
که گویند کو روز جنگ اژدهاست .
پسر کو ز راه پدر بگذرد
دلیرش ز پشت پدر نشمرد.
چو مرغ دانا کو گیرد از حباری سر
به گرد دنب نگردد بترسد از پیخال .
که حسد هست دشمن ریمن
کیست کو نیست دشمن دشمن .
جهانداری که هرگه کو برآرد تیغ هندی را
زبانی را به دوزخ در به پیچد ساق بر ساقش .
گفتم که ارمنی است مگرخواجه بوالعمید
کو نان گندمین نخورد جز که سنگله .
هر آن کو زاغ باشد رهنمایش
به گورستان بود پیوسته جایش .
نه جایی تهی گفتن از وی رواست
نه دیدار کردن توان کو کجاست .
هر آن کو به نیکی نهان و آشکار
دهد پند و او خود بود زشت کار
چو شمعی بود کو کم و بیش را
دهد نورو سوزد تن خویش را.
هر آن کو مهیا بود دولتی را
اگر او نجوید بجویدش دولت .
ای فلک زودگرد وای بر آن
کو به تو ای فتنه جوی مفتون شد.
جز بدی نارد درخت جهل چیزی برگ و بار
برکنش زود از دلت زان پیش کو بالا کند.
بند کو برنهد تو تاج شمر
ور پلاست دهد دواج شمر.
آن چنان مهر کو کند پیوند
مادران را کجاست بر فرزند.
پس زبانی که راز مطلق گفت
بود حلاج کو اناالحق گفت .
این است همان درگه کو را ز شهان بودی
دیلم ملک بابل هندو شه ترکستان .
بسا فرزانه را کو شیرزاده ست
فریب خاکیان بر باد داده ست .
یکی عذر است کو در پادشاهی
صفت دارد ز درگاه الهی .
خیز و رها کن کمر گل ز دست
کو کمر خویش به خون تو بست .
هر کو به غذی مغز شتر خورده نباشد
آلت زپی شیشه زدودن تبر آرد؟
هرکو نریخت خون ونشد جان شکر چو باز
بر دستگاه پایه ٔ سلطان نمی رسد.
هر کو چو روزگار ره غدر می رود
از روزگار هم بستاند سزای خویش .
عهد کردند آن همه کو سرور است
هم در این ره پیشرو هم رهبر است .
هرکه او از خلق کلی مرده نیست
مرده او کو محرم این پرده نیست .
دوستی دیگر گزین این بار تو
کو نمیرد هم نمیری زار تو.
خوش بود پیغامهای کردگار
کو ز سر تا پای باشد پایدار.
از قیاسش خنده آمد خلق را
کو چو خودپنداشت صاحب دلق را.
گفت پیغمبر که هرکو سر نهفت
زود گردد با مراد خویش جفت .
در درد سرم زین دل سوداپیشه
کو را نبود بجز تمنا پیشه .
زین گونه که این شمع روان می سوزد
گویی ز فراق دوستان می سوزد
گر گریه کنیم هر دو با هم شاید
کورا و مرا رشته ٔ جان می سوزد.
دلی کو عاشق رویت نباشد
همیشه غرق در خون جگر باد.
در ازل هرکو به فیض دولت ارزانی بود
تا ابدجام مرادش همدم جانی بود.
گفتم که نوش لعلت ما را به آرزو کشت
گفتا تو بندگی کن کو بنده پرور آید.
دوای درد عاشق را کسی کو سهل پندارد
ز مکر آنان که در تدبیر درمانند درمانند.
- هر آنکو ؛ هر آنکه او. و رجوع به هر آنکو شود.
- هرکو ؛ هر که او. (فرهنگ فارسی معین ). و رجوع به هرکو شود.
راهی کو راست است بگزین ای دوست
دورشو از راه بی کرانه و ترفنج .
رودکی .
خشم آمدش و هم آنگه گفت ویک
خواست کو را برکند از دیده کیک .
رودکی (احوال و اشعار ص 1088).
رودکی چنگ برگرفت و نواخت
باده انداز کو سرود انداخت .
رودکی .
پنداشت همی حاسد کوبازنیاید
بازآمد تا هر شفکی ژاژ نخاید.
رودکی .
دلی کو پر از زوغ هجران بود
ورا وصل معشوق درمان بود.
بوشکور.
نفرین کنم ز درد فعال زمانه را
کو داد کبر و مرتبت این کو نشانه را.
شاکر بخاری .
کسی کو را تو بینی درد سرفه
بفرمایش تو آب دوغ و خرفه .
طیان (از لغت فرس اسدی ).
از آن کردار کو مردم رباید
عقاب تیز نرباید خشین سار.
دقیقی .
به دادار کو این جهان آفرید
سپهر و دد و دام و جان آفرید.
فردوسی .
به ایرانیان گفت رستم کجاست
که گویند کو روز جنگ اژدهاست .
فردوسی .
پسر کو ز راه پدر بگذرد
دلیرش ز پشت پدر نشمرد.
فردوسی .
چو مرغ دانا کو گیرد از حباری سر
به گرد دنب نگردد بترسد از پیخال .
زینبی (از لغت فرس اسدی چ اقبال ص 319).
که حسد هست دشمن ریمن
کیست کو نیست دشمن دشمن .
عنصری .
جهانداری که هرگه کو برآرد تیغ هندی را
زبانی را به دوزخ در به پیچد ساق بر ساقش .
منوچهری .
گفتم که ارمنی است مگرخواجه بوالعمید
کو نان گندمین نخورد جز که سنگله .
بوذر (از لغت فرس ).
هر آن کو زاغ باشد رهنمایش
به گورستان بود پیوسته جایش .
(ویس و رامین ).
نه جایی تهی گفتن از وی رواست
نه دیدار کردن توان کو کجاست .
اسدی .
هر آن کو به نیکی نهان و آشکار
دهد پند و او خود بود زشت کار
چو شمعی بود کو کم و بیش را
دهد نورو سوزد تن خویش را.
اسدی .
هر آن کو مهیا بود دولتی را
اگر او نجوید بجویدش دولت .
مظفر کوبانی دبیر ملکشاه .
ای فلک زودگرد وای بر آن
کو به تو ای فتنه جوی مفتون شد.
ناصرخسرو.
جز بدی نارد درخت جهل چیزی برگ و بار
برکنش زود از دلت زان پیش کو بالا کند.
ناصرخسرو.
بند کو برنهد تو تاج شمر
ور پلاست دهد دواج شمر.
سنائی .
آن چنان مهر کو کند پیوند
مادران را کجاست بر فرزند.
سنائی .
پس زبانی که راز مطلق گفت
بود حلاج کو اناالحق گفت .
سنائی .
این است همان درگه کو را ز شهان بودی
دیلم ملک بابل هندو شه ترکستان .
خاقانی .
بسا فرزانه را کو شیرزاده ست
فریب خاکیان بر باد داده ست .
نظامی .
یکی عذر است کو در پادشاهی
صفت دارد ز درگاه الهی .
نظامی .
خیز و رها کن کمر گل ز دست
کو کمر خویش به خون تو بست .
نظامی .
هر کو به غذی مغز شتر خورده نباشد
آلت زپی شیشه زدودن تبر آرد؟
اثیرالدین اخسیکتی .
هرکو نریخت خون ونشد جان شکر چو باز
بر دستگاه پایه ٔ سلطان نمی رسد.
جمال الدین اصفهانی .
هر کو چو روزگار ره غدر می رود
از روزگار هم بستاند سزای خویش .
کمال الدین اصفهانی .
عهد کردند آن همه کو سرور است
هم در این ره پیشرو هم رهبر است .
عطار (منطق الطیر).
هرکه او از خلق کلی مرده نیست
مرده او کو محرم این پرده نیست .
عطار (منطق الطیر).
دوستی دیگر گزین این بار تو
کو نمیرد هم نمیری زار تو.
عطار (منطق الطیر).
خوش بود پیغامهای کردگار
کو ز سر تا پای باشد پایدار.
مولوی .
از قیاسش خنده آمد خلق را
کو چو خودپنداشت صاحب دلق را.
مولوی .
گفت پیغمبر که هرکو سر نهفت
زود گردد با مراد خویش جفت .
مولوی .
در درد سرم زین دل سوداپیشه
کو را نبود بجز تمنا پیشه .
عبید زاکانی .
زین گونه که این شمع روان می سوزد
گویی ز فراق دوستان می سوزد
گر گریه کنیم هر دو با هم شاید
کورا و مرا رشته ٔ جان می سوزد.
عبید زاکانی .
دلی کو عاشق رویت نباشد
همیشه غرق در خون جگر باد.
حافظ.
در ازل هرکو به فیض دولت ارزانی بود
تا ابدجام مرادش همدم جانی بود.
حافظ.
گفتم که نوش لعلت ما را به آرزو کشت
گفتا تو بندگی کن کو بنده پرور آید.
حافظ.
دوای درد عاشق را کسی کو سهل پندارد
ز مکر آنان که در تدبیر درمانند درمانند.
حافظ.
- هر آنکو ؛ هر آنکه او. و رجوع به هر آنکو شود.
- هرکو ؛ هر که او. (فرهنگ فارسی معین ). و رجوع به هرکو شود.
