گزین
لغت‌نامه دهخدا
گزین . [ گ ُ ] (ن مف ) گزیده . انتخاب کرده شده . (از برهان ). منتخب و پسندیده . (آنندراج ) (غیاث ) : عبدالرحمن قصری گفت : ای مردمان من برادرش عبدالرحمن را ببینم او گزین ایشان است . گفتند: نیک آمد. (ترجمه ٔ تاریخ طبری بلعمی ).
ای شهریار راستین ای پادشاه داد و دین
ای نیک فعل و نیک خواه ای از همه شاهان گزین .
پذیرم من این پاک دین ورا
ز جان برگزینم گزین ورا.
چهار چیز گزین بود خسروان را کار
نشاط کردن و چوگان و رزم و بزم و شکار.
عزیز گشت هر آن کس که شد بر تو عزیز
گزیده گشت هر آن کس که شد بر تو گزین .
همچون حرمش طالع سعد است و مبارک
همچون ارمش نقش مهنا و گزین است .
چنان آمد که آنگه چند مهتر
گزینان و مهان چند کشور.
چو در مرو گزین شد شاه رامین
بهشتی دید در وی بسته آذین .
بشد شاد از این پهلوان گزین
چو باد بزان اندر آمد بزین .
ز گردان به خم کمند گزین
بهر حمله دو دو ربودی ز زین .
سمند سرافراز را کرد زین
برون رفت تنها به روز گزین .
گزینم قران است و دین محمد
همین بودازیرا گزین محمد.
زآن گزین خانه نیابی تو همی بوی بهشت
یار تو یافت ازو بوی تو شو نیز بیاب .
یعنی که خدای را دو گروه گزین اند از جمله ٔ خلایق : از عرب قریش و از عجم پارس .(فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 4).
ایزد ترا به ملک جهان برگزید از آنک
اندر جهان ملک ز شاهان گزین تویی .
دیر مان ای به گونه گونه اثر
اختیار و گزین دولت و دین .
دریدند از هم آن نقش گزین را
که رنگ از روی بردی نقش چین را.
آفرین کردش آفریننده
کین گزین بودو او گزیننده .
گفت آری بنده ٔ خاص گزین
گشت رنجور او منم نیکو ببین .
تواضع کند هوشمند گزین
نهد شاخ پرمیوه سر بر زمین .
|| (نف ) انتخاب کننده . (برهان ). گزیننده . بیشتر بصورت ترکیب با کلمات ذیل آید و معنی فاعلی دهد (اسم فاعل مرخم ): خلوت گزین ، عشرت گزین ، درم گزین ، دست گزین ، به گزین :
چنان باید اکنون که خاقان چین
کند از دل خود بدین به گزین .
رجوع به هر یک از این مدخل ها شود.
ای شهریار راستین ای پادشاه داد و دین
ای نیک فعل و نیک خواه ای از همه شاهان گزین .
دقیقی .
پذیرم من این پاک دین ورا
ز جان برگزینم گزین ورا.
فردوسی .
چهار چیز گزین بود خسروان را کار
نشاط کردن و چوگان و رزم و بزم و شکار.
فرخی .
عزیز گشت هر آن کس که شد بر تو عزیز
گزیده گشت هر آن کس که شد بر تو گزین .
فرخی .
همچون حرمش طالع سعد است و مبارک
همچون ارمش نقش مهنا و گزین است .
منوچهری .
چنان آمد که آنگه چند مهتر
گزینان و مهان چند کشور.
(ویس و رامین ).
چو در مرو گزین شد شاه رامین
بهشتی دید در وی بسته آذین .
(ویس و رامین ).
بشد شاد از این پهلوان گزین
چو باد بزان اندر آمد بزین .
اسدی .
ز گردان به خم کمند گزین
بهر حمله دو دو ربودی ز زین .
اسدی .
سمند سرافراز را کرد زین
برون رفت تنها به روز گزین .
اسدی .
گزینم قران است و دین محمد
همین بودازیرا گزین محمد.
ناصرخسرو.
زآن گزین خانه نیابی تو همی بوی بهشت
یار تو یافت ازو بوی تو شو نیز بیاب .
ناصرخسرو.
یعنی که خدای را دو گروه گزین اند از جمله ٔ خلایق : از عرب قریش و از عجم پارس .(فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 4).
ایزد ترا به ملک جهان برگزید از آنک
اندر جهان ملک ز شاهان گزین تویی .
مسعودسعد.
دیر مان ای به گونه گونه اثر
اختیار و گزین دولت و دین .
انوری .
دریدند از هم آن نقش گزین را
که رنگ از روی بردی نقش چین را.
نظامی .
آفرین کردش آفریننده
کین گزین بودو او گزیننده .
نظامی .
گفت آری بنده ٔ خاص گزین
گشت رنجور او منم نیکو ببین .
مولوی .
تواضع کند هوشمند گزین
نهد شاخ پرمیوه سر بر زمین .
سعدی .
|| (نف ) انتخاب کننده . (برهان ). گزیننده . بیشتر بصورت ترکیب با کلمات ذیل آید و معنی فاعلی دهد (اسم فاعل مرخم ): خلوت گزین ، عشرت گزین ، درم گزین ، دست گزین ، به گزین :
چنان باید اکنون که خاقان چین
کند از دل خود بدین به گزین .
فردوسی .
رجوع به هر یک از این مدخل ها شود.
