گله داری
لغت‌نامه دهخدا
گله داری . [ گ َ ل َ / ل ِ / گ َل ْ ل َ / ل ِ ] (حامص مرکب ) عمل گله دار. شبانی . چوپانی :
به شتربانی و گله داری
کردی آهستگی و هشیاری .
... گله داری در ایران بر دو قسم است : یکی آنکه در قراء و قصبات مالکان و زارعان مقداری گوسفند و بز و میش نگاه میدارند و فوائد حاصل از آن به مصرف احتیاجات شخصی آنها می رسد و نمی توانند به خارج بدهند و فقط از شیر و روغن یا گوشت و پشم آنها برای حوائج ضروری خود استفاده می کنند. این گله های کوچک و معدود را هنگام تابستان در مزارع و مراتع اطراف و نزدیک می چرانند و در زمستان در طویله های مخصوص نگاه میدارند و به آنها علوفه ٔ خشک میدهند. و دیگری که مهمتر از اولی است قسمت گله داری ایلات و غیره میباشد که گله های بزرگ نگاهداری می کنند و همیشه با خود به ییلاق و قشلاق می برند و از فوائدآن استفاده ٔ کلی می کنند.
فوائد حاصل از گوسفند از این قرار است : 1- گوشت . 2- پشم ، که برای قالیبافی و پارچه های مختلف در داخله به کار میرود. 3- مواد لبنی ، روغن . 4- کود. 5 - پوست بره و گوسفند و روده و شاخ آنها که تجارت مهمی را تشکیل می دهد. ناحیه ٔ بختیاری از نقاط گوسفندخیزی است که مقدار زیادی به اطراف می فرستد. گوسفندهای این ناحیه عظیم الجثه و دنبه های آنها بزرگ و بواسطه ٔ شکاف وسط به دو قسمت تقسیم میشود. اما با همه ٔ بزرگی محصول گوشت آنها بطور متوسط 40 درصد و پشم آن خشن و دردرجه ٔ سوم قرار گرفته است . گوسفندهای لرستان نیز مثل بختیاری است ، با این فرق که دنبه های کوچک دارند و پشم آن در درجه ٔ دوم است . محال خمسه دارای گوسفندهای فراوان و بزرگ میباشد. پس از آن گوسفند افشار نیز مهم است و مقدار زیادی برای نقاط مختلف میفرستد. از کردستان و گروس هم گوسفند زیاد به نقاط دیگر فرستاده میشود. از حیث پشم و گوشت در ردیف دوم میباشد. گوسفند خراسان دارای دنبه های کوچک و شبیه به زل است . و پشم آنها را نسبت به پشم سایر گوسفندهای ایران ، میتوان در ردیف اول محسوب داشت ... مرغز که از نژاد (آنگرا)و دارای پشم ابریشمین است ، در کردستان (مریوان ، بانه و سقز) فراوان است و پشم آنها به مصرف پستک و عبا و یا پونچی و سایر پارچه های قیمتی میرسد... (از جغرافیای اقتصادی مسعود کیهان صص 182-184).
به شتربانی و گله داری
کردی آهستگی و هشیاری .
نظامی (هفت پیکر ص 28).
... گله داری در ایران بر دو قسم است : یکی آنکه در قراء و قصبات مالکان و زارعان مقداری گوسفند و بز و میش نگاه میدارند و فوائد حاصل از آن به مصرف احتیاجات شخصی آنها می رسد و نمی توانند به خارج بدهند و فقط از شیر و روغن یا گوشت و پشم آنها برای حوائج ضروری خود استفاده می کنند. این گله های کوچک و معدود را هنگام تابستان در مزارع و مراتع اطراف و نزدیک می چرانند و در زمستان در طویله های مخصوص نگاه میدارند و به آنها علوفه ٔ خشک میدهند. و دیگری که مهمتر از اولی است قسمت گله داری ایلات و غیره میباشد که گله های بزرگ نگاهداری می کنند و همیشه با خود به ییلاق و قشلاق می برند و از فوائدآن استفاده ٔ کلی می کنند.
فوائد حاصل از گوسفند از این قرار است : 1- گوشت . 2- پشم ، که برای قالیبافی و پارچه های مختلف در داخله به کار میرود. 3- مواد لبنی ، روغن . 4- کود. 5 - پوست بره و گوسفند و روده و شاخ آنها که تجارت مهمی را تشکیل می دهد. ناحیه ٔ بختیاری از نقاط گوسفندخیزی است که مقدار زیادی به اطراف می فرستد. گوسفندهای این ناحیه عظیم الجثه و دنبه های آنها بزرگ و بواسطه ٔ شکاف وسط به دو قسمت تقسیم میشود. اما با همه ٔ بزرگی محصول گوشت آنها بطور متوسط 40 درصد و پشم آن خشن و دردرجه ٔ سوم قرار گرفته است . گوسفندهای لرستان نیز مثل بختیاری است ، با این فرق که دنبه های کوچک دارند و پشم آن در درجه ٔ دوم است . محال خمسه دارای گوسفندهای فراوان و بزرگ میباشد. پس از آن گوسفند افشار نیز مهم است و مقدار زیادی برای نقاط مختلف میفرستد. از کردستان و گروس هم گوسفند زیاد به نقاط دیگر فرستاده میشود. از حیث پشم و گوشت در ردیف دوم میباشد. گوسفند خراسان دارای دنبه های کوچک و شبیه به زل است . و پشم آنها را نسبت به پشم سایر گوسفندهای ایران ، میتوان در ردیف اول محسوب داشت ... مرغز که از نژاد (آنگرا)و دارای پشم ابریشمین است ، در کردستان (مریوان ، بانه و سقز) فراوان است و پشم آنها به مصرف پستک و عبا و یا پونچی و سایر پارچه های قیمتی میرسد... (از جغرافیای اقتصادی مسعود کیهان صص 182-184).
