گیلی
لغت‌نامه دهخدا
گیلی . (ص نسبی ) گیلانی . از مردم سرزمین گیلان . منسوب به گیلان . (از برهان قاطع). از گیلان :
همه مرزبانان زرین کمر
بلوچی و گیلی به زرین سپر.
چو شب گیل شد در گلیم سیاه
ورا زرد گیلی سپر گشت ماه .
به پیغمبر عرب یکسر مشرف گشت بر مردم
ز ترک و روم و روس و هند و سند و گیلی و دیلم .
چو زنبور گیلی کشیدند نیش
به زنبوره زنبور کردند ریش .
|| طایفه ای باشد از گلیم پوشان . (برهان قاطع). همان گیلی منسوب به گیلان است چه گلیم های گیلان در قدیم معروف بوده است . (از حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ). || (اِخ ) نام طایفه ای هم هست از ترکان . (برهان قاطع). نام قومی از مغولان و گویند نام امیری از امرای مغول است . (غیاث اللغات ). || (ص نسبی ، اِ) نوعی از اسبهای خوب و منسوب به گیلان چه در آنجا اسبهای نیکو باشد. (از غیاث اللغات ) (ازحاشیه ٔ خسرو و شیرین چ وحید ص 159) :
پس آنگه پای بر گیلی بیفشرد
ز راه گیلکان لشکر به در برد.
چو رهوار گیلیم از این پل گذشت
به گیلان ندارم سر بازگشت .
|| سپر و زوبین باشد. (انجمن آرا).
- سپر گیلی ؛ یا گیلی سپر، ساخته در گیلان یا متداول در آنجا :
سیاوش سپر خواست گیلی چهار
دو جوشن دگر ز آهن آبدار.
بفرمود تا روزبانان در
برفتند با تیغ و گیلی سپر.
سپرهای گیلی به پیش اندرون
همی از جگرشان بجوشید خون .
همه برگشان پهن و زنگارگون
ز گیلی سپرها به پهنا فزون .
ازو هر بشیزه چو گیلی سپر
نه آهن نه آتش بر او کارگر.
|| در زبان دری به معنی پشته و تل نیز آمده است .(انجمن آرا ذیل کلمه ٔ گیلو).
همه مرزبانان زرین کمر
بلوچی و گیلی به زرین سپر.
فردوسی .
چو شب گیل شد در گلیم سیاه
ورا زرد گیلی سپر گشت ماه .
اسدی (گرشاسب نامه ص 223).
به پیغمبر عرب یکسر مشرف گشت بر مردم
ز ترک و روم و روس و هند و سند و گیلی و دیلم .
ناصرخسرو (دیوان چ دانشگاه ص 38).
چو زنبور گیلی کشیدند نیش
به زنبوره زنبور کردند ریش .
نظامی .
|| طایفه ای باشد از گلیم پوشان . (برهان قاطع). همان گیلی منسوب به گیلان است چه گلیم های گیلان در قدیم معروف بوده است . (از حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ). || (اِخ ) نام طایفه ای هم هست از ترکان . (برهان قاطع). نام قومی از مغولان و گویند نام امیری از امرای مغول است . (غیاث اللغات ). || (ص نسبی ، اِ) نوعی از اسبهای خوب و منسوب به گیلان چه در آنجا اسبهای نیکو باشد. (از غیاث اللغات ) (ازحاشیه ٔ خسرو و شیرین چ وحید ص 159) :
پس آنگه پای بر گیلی بیفشرد
ز راه گیلکان لشکر به در برد.
نظامی .
چو رهوار گیلیم از این پل گذشت
به گیلان ندارم سر بازگشت .
نظامی .
|| سپر و زوبین باشد. (انجمن آرا).
- سپر گیلی ؛ یا گیلی سپر، ساخته در گیلان یا متداول در آنجا :
سیاوش سپر خواست گیلی چهار
دو جوشن دگر ز آهن آبدار.
فردوسی .
بفرمود تا روزبانان در
برفتند با تیغ و گیلی سپر.
فردوسی .
سپرهای گیلی به پیش اندرون
همی از جگرشان بجوشید خون .
فردوسی .
همه برگشان پهن و زنگارگون
ز گیلی سپرها به پهنا فزون .
اسدی .
ازو هر بشیزه چو گیلی سپر
نه آهن نه آتش بر او کارگر.
اسدی .
|| در زبان دری به معنی پشته و تل نیز آمده است .(انجمن آرا ذیل کلمه ٔ گیلو).
