گیل
لغت‌نامه دهخدا
گیل . (اِخ ) به قوم ساکن گیلان اطلاق شود.(حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ) (معجم البلدان ). اسم طوایفی است که در ولایت گیلان در کوههای شمالی یعنی خلخال و طارم سکنی داشته اند و یونانیها آنها را کادوسی مینامیدند. (جغرافیای سیاسی کیهان ص 263) :
سپر در سپر گیل مشکین کله
خروشان همه چون هزبر یله .
- گیل مرد ؛ اهل گیلان . از اهالی و سرزمین گیل ها.
- گیل مردم ؛ مردم گیل . مردم زمین گیلان . گیل ها :
همان گیل مردم چو شیر یله
ابا طوق زرین و مشکین کله .
- گیل و دیلم ؛ مردم دو سرزمین و ناحیه ٔ گیلان و دیلمستان . این دو سرزمین به سبب داشتن مردانی جنگاور و کارزاری و افراد شجاع و دلیر در ادبیات فارسی اختصاص یافته اند و دو کلمه ٔ گیل و دیلم هر یک بمجاز در معنی شجاع و دلیر و جنگاور مستعمل شده است . و کلمه ٔ دیلم خاصةًمعنی مجازی دیگری نیز یافته است که خدمتکار و محافظو غلام سرایی سلاطین و امیران باشد. رجوع به کلمه ٔ مزبور شود :
چو شب گیل شد در گلیم سیاه
ورا زرد گیلی سپر گشت ماه .
|| (اِخ ) گیلان را گویند و آن ولایتی باشد معروف از تبرستان . (برهان قاطع) (فرهنگ نظام ) (انجمن آرا) (آنندراج ). سرزمین گیل ها. گیلان معرب آن جیل است : مرداویج گیل داشت و برادرش وشمگیر خراسان . (مجمل التواریخ و القصص ). رجوع به گیلان شود.
- گیل ودیلم ؛ سرزمین گیلان و دیلمستان :
ز گیل و ز دیلم بیامد سپاه
همی گرد لشکر برآمد به ماه .
|| (ص ) بمجاز شجاع و دلیر. || (اِ) به زبان گیلانی رعیت و روستایی و مردم عامی را گویند. (برهان قاطع). || چوب سخت باشداز درخت عناب که از آن وسایل و اسباب سازند و معرب آن جیل باشد. (از انساب سمعانی ج 2 ص 148).
سپر در سپر گیل مشکین کله
خروشان همه چون هزبر یله .
اسدی .
- گیل مرد ؛ اهل گیلان . از اهالی و سرزمین گیل ها.
- گیل مردم ؛ مردم گیل . مردم زمین گیلان . گیل ها :
همان گیل مردم چو شیر یله
ابا طوق زرین و مشکین کله .
فردوسی .
- گیل و دیلم ؛ مردم دو سرزمین و ناحیه ٔ گیلان و دیلمستان . این دو سرزمین به سبب داشتن مردانی جنگاور و کارزاری و افراد شجاع و دلیر در ادبیات فارسی اختصاص یافته اند و دو کلمه ٔ گیل و دیلم هر یک بمجاز در معنی شجاع و دلیر و جنگاور مستعمل شده است . و کلمه ٔ دیلم خاصةًمعنی مجازی دیگری نیز یافته است که خدمتکار و محافظو غلام سرایی سلاطین و امیران باشد. رجوع به کلمه ٔ مزبور شود :
چو شب گیل شد در گلیم سیاه
ورا زرد گیلی سپر گشت ماه .
اسدی (گرشاسبنامه ص 223).
|| (اِخ ) گیلان را گویند و آن ولایتی باشد معروف از تبرستان . (برهان قاطع) (فرهنگ نظام ) (انجمن آرا) (آنندراج ). سرزمین گیل ها. گیلان معرب آن جیل است : مرداویج گیل داشت و برادرش وشمگیر خراسان . (مجمل التواریخ و القصص ). رجوع به گیلان شود.
- گیل ودیلم ؛ سرزمین گیلان و دیلمستان :
ز گیل و ز دیلم بیامد سپاه
همی گرد لشکر برآمد به ماه .
فردوسی .
|| (ص ) بمجاز شجاع و دلیر. || (اِ) به زبان گیلانی رعیت و روستایی و مردم عامی را گویند. (برهان قاطع). || چوب سخت باشداز درخت عناب که از آن وسایل و اسباب سازند و معرب آن جیل باشد. (از انساب سمعانی ج 2 ص 148).
