حروف
لغت‌نامه دهخدا
حروف . [ ح ُ ] (ع اِ) ج ِ حَرْف . حروف متداول خط کنونی فارسی ، سی وپنج یا سی وهفت است . رجوع به حرف و سبک شناسی ج 1 صص 188-196 شود :
وآن حرفهای خطکتاب او
گوئی حروف دفتر قسطا شد.
گشتن حال و سخن گفتن بآواز حروف
زبر و زیر همه جمله بزیر قمر است .
و اعیان این مملکت به دیدار او مفتخرند و جواب این حروف را منتظر. (گلستان ). هذا قول الشافعی بحروفه . (المزهر سیوطی )؛ یعنی بعبارته .
|| حرفهای سربی که در چاپخانه های حروفی بکار برده میشود (اصطلاح امروز).
- حروف اعجام ؛ حروف معجمة. حروف تهجی . ا ب ت ث ح الخ . و رجوع به اعجام و حروف معجم شود.
- حروف تخصیص ؛ حروف تهجی .
- حروف جارة ؛ حروف اضافة.
- حروف جُمَّل ؛ ابجد، هوز، حطی ، کلمن ، سعفص ، قرشت ، ثخذ، ضظغ.
- حروف چشمه دار ؛ حروف صاحب دایره .
- حروف حلقیه ؛ حروف شفویه یا شفهیة. رجوع به شفویة شود.
- حروف عالیات ؛ صاحب کشاف اصطلاحات الفنون گوید: هی الشئون الذاتیة الکامنة فی غیب الغیوب ، کالشجرة فی النواة و الیها اشار الشیخ بقوله :
کنا حروف عالیات لم تقل
متعلقات فی ذری اعلی القلل
انا انت فیه و نحن انت و انت هو
و الکل هو هو فسل عمن وصل .
هکذا فی اصطلاحات الصوفیة لکمال الدین ابی الغنائم .
- کتاب الحروف ؛ نام دیگر کتاب الهیات ارسطوست .
ترکیب های دیگر:
- حروف صامته . حروف عاطفة. حروف عطف . حروف علة. حروف قلقلة. حروف لسنیة یا لسانیة ر ز ژ س ش ص ض . حروف مستعلیة. حروف مسروقة. حروف مشبهةبالفعل . حروف معانی . ادوات . رباطات (منطق ). حروف تهجی عام . حروف نقطه دار. حروف منقوطه . حروف مقرمطه . حروف مهملة. حروف غیرمعجمة. حروف غیرمنقوطه . حروف مهموسه . حروف ناصبة. حروف نافیة. حروف نداء. حروف نطعیه . حروف نقطه . رجوع به هر یک از این کلمات در ردیف خود شود.
|| (علم ...) علمی است که از خواص حروف بطور مفرد و یا مرکب بحث کند، و موضوع این علم ، حروف هجاء باشد. ابن ندیم در فهرست و ابن خلدون در مقدمه درباره ٔ آن بحث کرده اند و ما اندکی از آنرا زیر عنوان حروفیان یاد میکنیم . چلبی فهرست کتبی که در این موضوع نوشته شده است چنین یاد کرده است : ازهارالاَّفاق ، اساس العلوم و المعانی ، اسرارالحروف ، الاسرار الشافیة الروحانیة،الاشارة المعنویة، اظهارالرموز، اکسیرالاسماء، الواح الذهب ، ایماء الی علم الاسماء، الباقیات الصالحات ، بحرالفوائد الحرفیة، بحرالوقوف ، بدر ریاض المعارف ، برقةالانوار، البرقة النورانیة، بروق الانوار، بغیةالطالب ، البهاء الامجد، بهجةالاسرار، بهجةالاَّفاق ، بیان المغنم ، التعلیقة الکبری ، تمیزالصرف ، تنزیل الارواح ، التوسلات الکتابیة، تیسیرالعرف ، تیسیرالمطالب ، جامعاللطائف ، جنةالاسماء، الجواهر الخمس ، الحائز للعون الناجز، حدائق الاسماء، حدیقةالاحداق ، الحدیقة السندسیة، الحرز الاسنی ، حرزالاقسام ، حرزالامان ، الحروف الوضعیة، حقائق الحروف ، الحقائق السبوحیة، حل رموزالاسماء، حل الرموز، حلةالکمال ، خافیة افلاطون و جعفر الصادق و هرمس ، خواص الاسرار،خواص الاسماء، خواص القرآن ، الخواطر السواغ ، الدر المنظم ، الدر النظوم ، الدر النظیم ، درالاسرار، درةالاَّفاق ،درة تاج السعادة، درة فنون الکتاب ، درةالمعارف ، الدرةالناصفة، الرسالة اللاهوتیة، رسالةالخفا، الرمز الاعظم ، رمزالحقائق ، روض الاسرار، روض المعارف ، روضةالاسرار، روضةالانوار، زبدةالمصنفات ، سرالصرف ، سجل الارواح ، سجنجل الارواح ، سجنجل الجمال ، السر الابجدی ، سرالاسرار، السر الاسنی ، السر الافخر، سرالانس ، السر الجامع، سرالجمال ، السر الخفی ، السر الربانی ، سرالسعادة، السر المصون ، السر الغامض ، السر الفاخر، السر المصون ، السر المکتوم ، السعد الاکبر، سفر ابراهیم علیه السلام ، سفر ادریس علیه السلام ، سفر آدم علیه السلام ، سفر ارمیا، سفرالخفایا، سفر ذی القرنین ، سفر شیت ، سفرالمستقیم ، سفر نوح علیه السلام ، سواطعالانوار، سین الاسرار، شرف التشکیکات ، شفأالصدور، شمس الارواح ، شمس الاسرار، شمس الاَّفاق ، شمس الجمال ، شمس الرقوم ، شمس لطائف الاسماء، شمس مطالعالقلوب ، شمس المعارف ، الشمس المنیر، شمس الواصلین ، شمس الوصال ، الصراط المستقیم ، طبیعت نامه ، طلسم الارواح ، طلسم الاسرار، طلسم الاشباح ، الطلسم المصون ، عجائب الاتفاق ، عجائب الاسماء، العقد المنظوم ، العلم الاکبر، علم الهدی ، العلم الاسنی ، عیون الحقائق ، غایةالاَّمال ، غایةالحکیم ، الغایة القصوی ، فاتح المغنم ، فتح الکنوز الحرفیة، فخرالاسماء، فرح نامه ، فصول سبعة، فصول عشرة، فلک الرموز، فلک السعادة،فواتح الاسرار، فواتح الجمال ، فهم سلوک المعنی ، قاف الانوار، قبس الاقتداء، قبس الانوار، قلم الاسرار، کتاب اسراسم ،کتاب الاسفوطاس ، کتاب التعریف ، کتاب تنکلوشا، کتاب ثابت ، کتاب بلیناس ، کتاب طمطم ، کتاب الغین ، کتاب فاه باللسان ، کتاب کنکه ، کتاب کیباس ، کتاب اللوح ، کتاب الملاطیس ، کتاب الملکوت ، کتاب الهاریطوس ، کشف اسرارالحروف ، کشف اسرارالمعانی ، کشف الاسرار، کشف الاشارات ، کشف السر المصون ، کشف السر المکنون ، کشف الغطا، کشف المعاد، الکشف الکلی ، کعبةالاسرار، کعبةالجمال ، کنزالاسرار، کنزالالواح ، کنزالانوار، الکنز الباهر، کنزالدرر، کنزالسعادة، کنزالقاصدین ، کنزالمطالب ، الکنز المطلسم ، کیمیاءالسعادة، لطائف الاسماء، لطائف الاشارات ، لطائف الاَّیات ، اللطائف الخفیة، اللطائف العلویة، اللطائف الفریدة، لمعةالانوار، لوامعالانوار، لوامعالبروق ، لوامعالتعریف ، لوایح الانوار، المبادی و الغایات ، مدخل الی علم الحروف ، مشرق الانوار، مصابیح فی الحروف ، المطلب الاسنی ، مفتاح ابواب السعادة، مفتاح البرق المنشور، مفتاح الکنوز، المقام الاسنی ، منبعالاسماء، مناهج الاعلام ، منبعالاصول ، منبعالعلوم الربانیة، منهج الوهبیة، منیةالطالب ، مواقف الغایات ، مواقیت البصائر، المواهب الربانیة، نرجس الاسماء، نزهةالنفوس ، نسیمات الفاتحة، النفحة القدسیة، نور انواره المعارف ، وشی المصون ، هدایةالقاصدین ، یاءالتصریف .
وآن حرفهای خطکتاب او
گوئی حروف دفتر قسطا شد.
دقیقی .
گشتن حال و سخن گفتن بآواز حروف
زبر و زیر همه جمله بزیر قمر است .
ناصرخسرو.
و اعیان این مملکت به دیدار او مفتخرند و جواب این حروف را منتظر. (گلستان ). هذا قول الشافعی بحروفه . (المزهر سیوطی )؛ یعنی بعبارته .
|| حرفهای سربی که در چاپخانه های حروفی بکار برده میشود (اصطلاح امروز).
- حروف اعجام ؛ حروف معجمة. حروف تهجی . ا ب ت ث ح الخ . و رجوع به اعجام و حروف معجم شود.
- حروف تخصیص ؛ حروف تهجی .
- حروف جارة ؛ حروف اضافة.
- حروف جُمَّل ؛ ابجد، هوز، حطی ، کلمن ، سعفص ، قرشت ، ثخذ، ضظغ.
- حروف چشمه دار ؛ حروف صاحب دایره .
- حروف حلقیه ؛ حروف شفویه یا شفهیة. رجوع به شفویة شود.
- حروف عالیات ؛ صاحب کشاف اصطلاحات الفنون گوید: هی الشئون الذاتیة الکامنة فی غیب الغیوب ، کالشجرة فی النواة و الیها اشار الشیخ بقوله :
کنا حروف عالیات لم تقل
متعلقات فی ذری اعلی القلل
انا انت فیه و نحن انت و انت هو
و الکل هو هو فسل عمن وصل .
هکذا فی اصطلاحات الصوفیة لکمال الدین ابی الغنائم .
- کتاب الحروف ؛ نام دیگر کتاب الهیات ارسطوست .
ترکیب های دیگر:
- حروف صامته . حروف عاطفة. حروف عطف . حروف علة. حروف قلقلة. حروف لسنیة یا لسانیة ر ز ژ س ش ص ض . حروف مستعلیة. حروف مسروقة. حروف مشبهةبالفعل . حروف معانی . ادوات . رباطات (منطق ). حروف تهجی عام . حروف نقطه دار. حروف منقوطه . حروف مقرمطه . حروف مهملة. حروف غیرمعجمة. حروف غیرمنقوطه . حروف مهموسه . حروف ناصبة. حروف نافیة. حروف نداء. حروف نطعیه . حروف نقطه . رجوع به هر یک از این کلمات در ردیف خود شود.
|| (علم ...) علمی است که از خواص حروف بطور مفرد و یا مرکب بحث کند، و موضوع این علم ، حروف هجاء باشد. ابن ندیم در فهرست و ابن خلدون در مقدمه درباره ٔ آن بحث کرده اند و ما اندکی از آنرا زیر عنوان حروفیان یاد میکنیم . چلبی فهرست کتبی که در این موضوع نوشته شده است چنین یاد کرده است : ازهارالاَّفاق ، اساس العلوم و المعانی ، اسرارالحروف ، الاسرار الشافیة الروحانیة،الاشارة المعنویة، اظهارالرموز، اکسیرالاسماء، الواح الذهب ، ایماء الی علم الاسماء، الباقیات الصالحات ، بحرالفوائد الحرفیة، بحرالوقوف ، بدر ریاض المعارف ، برقةالانوار، البرقة النورانیة، بروق الانوار، بغیةالطالب ، البهاء الامجد، بهجةالاسرار، بهجةالاَّفاق ، بیان المغنم ، التعلیقة الکبری ، تمیزالصرف ، تنزیل الارواح ، التوسلات الکتابیة، تیسیرالعرف ، تیسیرالمطالب ، جامعاللطائف ، جنةالاسماء، الجواهر الخمس ، الحائز للعون الناجز، حدائق الاسماء، حدیقةالاحداق ، الحدیقة السندسیة، الحرز الاسنی ، حرزالاقسام ، حرزالامان ، الحروف الوضعیة، حقائق الحروف ، الحقائق السبوحیة، حل رموزالاسماء، حل الرموز، حلةالکمال ، خافیة افلاطون و جعفر الصادق و هرمس ، خواص الاسرار،خواص الاسماء، خواص القرآن ، الخواطر السواغ ، الدر المنظم ، الدر النظوم ، الدر النظیم ، درالاسرار، درةالاَّفاق ،درة تاج السعادة، درة فنون الکتاب ، درةالمعارف ، الدرةالناصفة، الرسالة اللاهوتیة، رسالةالخفا، الرمز الاعظم ، رمزالحقائق ، روض الاسرار، روض المعارف ، روضةالاسرار، روضةالانوار، زبدةالمصنفات ، سرالصرف ، سجل الارواح ، سجنجل الارواح ، سجنجل الجمال ، السر الابجدی ، سرالاسرار، السر الاسنی ، السر الافخر، سرالانس ، السر الجامع، سرالجمال ، السر الخفی ، السر الربانی ، سرالسعادة، السر المصون ، السر الغامض ، السر الفاخر، السر المصون ، السر المکتوم ، السعد الاکبر، سفر ابراهیم علیه السلام ، سفر ادریس علیه السلام ، سفر آدم علیه السلام ، سفر ارمیا، سفرالخفایا، سفر ذی القرنین ، سفر شیت ، سفرالمستقیم ، سفر نوح علیه السلام ، سواطعالانوار، سین الاسرار، شرف التشکیکات ، شفأالصدور، شمس الارواح ، شمس الاسرار، شمس الاَّفاق ، شمس الجمال ، شمس الرقوم ، شمس لطائف الاسماء، شمس مطالعالقلوب ، شمس المعارف ، الشمس المنیر، شمس الواصلین ، شمس الوصال ، الصراط المستقیم ، طبیعت نامه ، طلسم الارواح ، طلسم الاسرار، طلسم الاشباح ، الطلسم المصون ، عجائب الاتفاق ، عجائب الاسماء، العقد المنظوم ، العلم الاکبر، علم الهدی ، العلم الاسنی ، عیون الحقائق ، غایةالاَّمال ، غایةالحکیم ، الغایة القصوی ، فاتح المغنم ، فتح الکنوز الحرفیة، فخرالاسماء، فرح نامه ، فصول سبعة، فصول عشرة، فلک الرموز، فلک السعادة،فواتح الاسرار، فواتح الجمال ، فهم سلوک المعنی ، قاف الانوار، قبس الاقتداء، قبس الانوار، قلم الاسرار، کتاب اسراسم ،کتاب الاسفوطاس ، کتاب التعریف ، کتاب تنکلوشا، کتاب ثابت ، کتاب بلیناس ، کتاب طمطم ، کتاب الغین ، کتاب فاه باللسان ، کتاب کنکه ، کتاب کیباس ، کتاب اللوح ، کتاب الملاطیس ، کتاب الملکوت ، کتاب الهاریطوس ، کشف اسرارالحروف ، کشف اسرارالمعانی ، کشف الاسرار، کشف الاشارات ، کشف السر المصون ، کشف السر المکنون ، کشف الغطا، کشف المعاد، الکشف الکلی ، کعبةالاسرار، کعبةالجمال ، کنزالاسرار، کنزالالواح ، کنزالانوار، الکنز الباهر، کنزالدرر، کنزالسعادة، کنزالقاصدین ، کنزالمطالب ، الکنز المطلسم ، کیمیاءالسعادة، لطائف الاسماء، لطائف الاشارات ، لطائف الاَّیات ، اللطائف الخفیة، اللطائف العلویة، اللطائف الفریدة، لمعةالانوار، لوامعالانوار، لوامعالبروق ، لوامعالتعریف ، لوایح الانوار، المبادی و الغایات ، مدخل الی علم الحروف ، مشرق الانوار، مصابیح فی الحروف ، المطلب الاسنی ، مفتاح ابواب السعادة، مفتاح البرق المنشور، مفتاح الکنوز، المقام الاسنی ، منبعالاسماء، مناهج الاعلام ، منبعالاصول ، منبعالعلوم الربانیة، منهج الوهبیة، منیةالطالب ، مواقف الغایات ، مواقیت البصائر، المواهب الربانیة، نرجس الاسماء، نزهةالنفوس ، نسیمات الفاتحة، النفحة القدسیة، نور انواره المعارف ، وشی المصون ، هدایةالقاصدین ، یاءالتصریف .
