بردهلغتنامه دهخدابرده . [ ب َ دَ ] (اِخ ) دهی از دهستان کبودگنبد بخش کلات شهرستان دره گز در دره واقع شده و معتدل است . سکنه آن 640 تن است . آب از چشمه سار و محصول آنجا غلات ، بن شن و شغل اهالی زراعت و مالداری است و راه مالرو دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج
بردهلغتنامه دهخدابرده . [ ب َ دَ ] (اِخ ) نام شهری است در آذربایجان و وجه تسمیه آنکه شاهی اسیر و برده ٔ بسیار از ملکی دیگر آورده برای آنان شهری ساخته و برده دان نام نهاده و بتدریج دان حذف شده و برده باقی ماند و عربان آنرا معرب کرده بردع گفتند و نوشابه ٔ بردعی معاصر اسکندر پادشاه آن شهر بوده ا
بردهلغتنامه دهخدابرده . [ ب َ دَ / دِ ] (اِ) بنده و غلام . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). کنیزک . (غیاث اللغات ). عبد. رقه . مملوک . بردج . (منتهی الارب ). و کلمه ٔ بردج معرب برده است : فراوان ورا برده و بدره دادزدرگاه برگشت پیروز
بردهدارسالاریslavocracyواژههای مصوب فرهنگستاننظامی سیاسی که در آن طبقۀ بردهدار یا طرفداران نظام بردهداری قدرت را در دست داشتند
دل بردهلغتنامه دهخدادل برده . [ دِ ب ُ دَ / دِ ](ن مف مرکب ) بیدل . دل از دست داده . دل برده شده . که کسی دل از وی برده باشد. عاشق . دلباخته : کرم زین بیش کن با مرده ٔ خویش مکن بیداد بر دل برده ٔ خویش . نظامی
خرده بردهلغتنامه دهخداخرده برده . [ خ ُ دَ / دِ ب ُ دَ / دِ ] (اِ مرکب ، از اتباع ) سرّ. راز، چون : خرده برده پیش کسی نداشتن ؛ یعنی اسراری که ترس از اشاعه ٔ آن باشد نزد کسی نداشتن . (یادداشت بخط مؤلف ).
خورده بردهلغتنامه دهخداخورده برده . [ خوَرْ / خُرْ دَ / دِ ب ُ دَ / دِ ] (اِ مرکب ، از اتباع ) کنایه از حقوق است و رشوه است خصوصاً، و آن زری است که حکام وارباب شرع به پنهانی در ازای کاری گیرند، و گ
خورده و بردهلغتنامه دهخداخورده و برده . [ خوَرْ / خُرْ دَ / دِ وُ ب ُ دَ / دِ ] (اِ مرکب ، از اتباع ) خورده برده . رجوع به خورده برده شود.
برده زیلغتنامه دهخدابرده زی . [ ب َ دِ ] (اِخ ) دهی است از دهستان صومای بخش صومای شهرستان ارومیه . سکنه ٔ آن 159 تن است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).
برده رشلغتنامه دهخدابرده رش . [ ب َ دِ رَ ] (اِخ ) دهی است از دهستان نمشیر بخش بانه شهرستان سقز. سکنه ٔ آن 180 تن است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5).
برده رشلغتنامه دهخدابرده رش . [ ب َ دِ رَ ] (اِخ ) دهی است از دهستان سارال بخش دیواندره شهرستان سنندج . سکنه ٔ آن 165 تن است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5).
برده رشلغتنامه دهخدابرده رش . [ب َ دِ دَ] (اِخ ) دهی است از دهستان الند بخش حومه ٔ شهرستان خوی . سکنه ٔ آن 150 تن است . (از فرهنگجغرافیایی ایران ج 4).
دست نابردهلغتنامه دهخدادست نابرده . [ دَ ب ُ دَ / دِ ] (ن مف مرکب ) سالم . مصون از تصرف . دست نخورده : ز گنجش یکی بهره برداشتم دگر دست نابرده بگذاشتم .(گرشاسبنامه ص 315).<br
دل بردهلغتنامه دهخدادل برده . [ دِ ب ُ دَ / دِ ](ن مف مرکب ) بیدل . دل از دست داده . دل برده شده . که کسی دل از وی برده باشد. عاشق . دلباخته : کرم زین بیش کن با مرده ٔ خویش مکن بیداد بر دل برده ٔ خویش . نظامی
خاطربردهلغتنامه دهخداخاطربرده . [ طِ ب ُ دَ / دِ ] (ن مف مرکب ) صرفنظرکرده . فراموش کرده . نسبت به امری بی فکر شده . اهمیت به امری نگذارده . بی خیال و بی توجه بواقعه ای شده : خاطر عام برده ای ، خون خواص خورده ای ما همه صید کرده ای
خبردهلغتنامه دهخداخبرده . [ خ َ ب َ دِه ْ ] (نف مرکب ، اِ مرکب ) پیغام آور. پیغام آورنده . || آنکه خبر دهد. آنکه حادثه ای را دیده و نقل کند. آنکه حادثه ای را بدیگران رساند : خبردهی به بر خسرو آمد و گفتاکه تیز گشت یکی جنگ تنگ را بازار. فرخی
خرده بردهلغتنامه دهخداخرده برده . [ خ ُ دَ / دِ ب ُ دَ / دِ ] (اِ مرکب ، از اتباع ) سرّ. راز، چون : خرده برده پیش کسی نداشتن ؛ یعنی اسراری که ترس از اشاعه ٔ آن باشد نزد کسی نداشتن . (یادداشت بخط مؤلف ).