ختللغتنامه دهخداختل . [ خ ِ ] (ع اِ) پوشش . (از ناظم الاطباء) (منتهی الارب ) (اقرب الموارد) (متن اللغة) (معجم الوسیط). || محلی که بدان جا پنهان میشوند. (از متن اللغة) (معجم الوسیط). || خانه . (ناظم الاطباء). || سوراخ خرگوش .
ختللغتنامه دهخداختل . [ خ ُت ْ ت َ ] (اِخ ) بشاری آنرا کورتی وسیع و پرشهر می آورد. از جغرافیادانان عرب بعضی آنرا منسوب به بلخ میداند ولی این رأی خطاست زیرا ختل در عقب جیحون قرار دارد و واجب است که از مضافات هیطل که در ماوراءالنهر است دانسته شود. این ناحیه از صفانیان بزرگتر و پهناورتر و پرخی
ختللغتنامه دهخداختل . [ خ َ ] (ع مص ) فریفتن . (از شرفنامه ٔ منیری ) (ناظم الاطباء) (متن اللغة) (معجم الوسیط) (اقرب الموارد) (تاج العروس ): و صنف تعلموه للاستطالة والختل (از حدیث حسن در صفت طلاب بنقل معجم الوسیط). || آرام آرام از پشت شکارراه یافتن بجهت صید تا آن حیوان متوجه تعقیب خود نشود. (
ختللغتنامه دهخداختل . [ خ َ ] (اِخ ) نام ولایتی است از بدخشان که اسب خوب از آنجا آورند و اسب ختلی منسوب به آن ولایت است . (از برهان قاطع).
ختللغتنامه دهخداختل . [ خ َ ] (ع اِمص ) فریفتگی . گول زدگی . || (اِ) اسپغول . اسفرزده . نباتی است که برای دفع پاره ای از امراض نکوست . (از ناظم الاطباء).
خیطللغتنامه دهخداخیطل . [ خ َ طَ ] (ع اِ) سگ نر. || گربه ٔ نر. (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ).
خطللغتنامه دهخداخطل . [ خ َ طِ ] (ع ص ) گول . || زود نیزه زننده . || تیر که نشانه را خطا کند. (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ) (از اقرب الموارد). || درشت و سخت از جامه و بدن . || (اِ) رسن صیاد. || پهلوی خیمه و جامه که درازا بزمین کشان بود. (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از
خطللغتنامه دهخداخطل . [ خ َ طَ ] (ع اِ) سخن بسیار سست و تباه . || پیچ و تاب . || خرام . || سستی . || سبکی . || شتابکاری . || درازی . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ) (از اقرب الموارد). || اضطراب اسب و نیزه . || جنبش اسب و نیزه . || فحش زن . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از
خطللغتنامه دهخداخطل . [ خ َ طَ ] (ع مص ) خطا کردن در گفتار و رای خود. || بدنام بودن شخص بزنا. || سست و سبک گردیدن . || سخن تباه گفتن . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ) (از اقرب الموارد).
ختلابلغتنامه دهخداختلاب . [ خ ُت ْ ت َ ] (اِخ ) نام رودخانه ٔ طالقان است که به جیحون ملحق میشود بنابر تعبیر ابن رسته . توضیح آنکه رودخانه ٔ جیحون بعد از آنکه طرف بدخشان را احاطه میکند بسمت غرب میپیچد و از سمت چپ یعنی از ساحل جنوبی دو رودخانه یکی طالقان و دیگری قندز که از طخارستان می آیند به آن
ختلاملغتنامه دهخداختلام . [ خ َ ] (اِخ ) نام رودخانه ای است در ماوراءالنهر و در حدود العالم آمده : و دیگر رود ختلام است و از کوه مانسا بگشاید و آنجا کی حدست میان خلخ و یغما و بر شهر ختلام بگذرد و تا نزدیکی ... و بروداوزگند افتد. (حدود العالم چ منوچهر ستوده ص 43</span
ختلاملغتنامه دهخداختلام . [ خ َ ] (اِخ ) نام شهری بوده است بماوراءالنهر. در حدود العالم آمده :ختلام شهرکی است و مولود نصربن احمد میر خراسان اندروی بوده است . (حدود العالم چ منوچهر ستوده ص 114).
ختلانلغتنامه دهخداختلان . [ خ َ ] (اِخ ) نام شهرهای مجتمعی است در ماوارءالنهر بنزدیک سمرقند بعضی از جغرافیانویسان عرب آنرا بضم «خاء» و تشدید «تاء» آورده اند ولی صواب نظر اول است چه خُتَّل بنابر قول سمعانی نام قریه ای است بنواحی دسکره بر سر مسیر بغداد خراسان سمعانی نصربن محمد ختلی فقیه حنفی را
اسحاقلغتنامه دهخدااسحاق . [ اِ ] (اِخ ) ابن ابراهیم خُتَّلی . مصنف دیباج و از شهر ختل و محدث است . (منتهی الارب ). و ختل به ماوراءالنهر است .
شیرلغتنامه دهخداشیر. (اِخ ) به معنی پادشاه است . نام عام امراء ختل . (یادداشت مؤلف ). یقال للملک ختل ، ختلان شاه و یقال شیر ختلان . (ابن خردادبه ص 40).
وخابلغتنامه دهخداوخاب . [ وَخ ْ خا ] (اِخ ) شهری است در ماوراء بلاد ختّل متعلق به ترک . مشک را از آنجا آورند. معادن نقره ٔ مهمی دارد. رجوع به معجم البلدان شود.
اختللغتنامه دهخدااختل . [ اَ ت َ ] (ع ن تف ) نعت تفضیلی از خَتْل . حیله گرتر. فریبکارتر.- امثال :اختل من ذئب ؛ حیله گرتر از گرگ .
ختاللغتنامه دهخداختال . [ خ َت ْ تا ](ع ص ) فریبنده . مکار. غدار. (از مهذب الاسماء) (متن اللغة). از ریشه ٔ ختل به معنی خدعه میباشد. || کسی که با وقار شاهانه بود. (از ناظم الاطباء).
ختلابلغتنامه دهخداختلاب . [ خ ُت ْ ت َ ] (اِخ ) نام رودخانه ٔ طالقان است که به جیحون ملحق میشود بنابر تعبیر ابن رسته . توضیح آنکه رودخانه ٔ جیحون بعد از آنکه طرف بدخشان را احاطه میکند بسمت غرب میپیچد و از سمت چپ یعنی از ساحل جنوبی دو رودخانه یکی طالقان و دیگری قندز که از طخارستان می آیند به آن
ختلی خراملغتنامه دهخداختلی خرام . [ خ َ خ َ ] (ص مرکب ) آنکه مانند اسب ختلی خرامد. (از ناظم الاطباء) : همان ختلی خرام خسروانی . نظامی .تکاور سمندان ختلی خرام همه تازه پیکر همه تیزگام . نظامی .فرود آمد از خن
ختلاملغتنامه دهخداختلام . [ خ َ ] (اِخ ) نام رودخانه ای است در ماوراءالنهر و در حدود العالم آمده : و دیگر رود ختلام است و از کوه مانسا بگشاید و آنجا کی حدست میان خلخ و یغما و بر شهر ختلام بگذرد و تا نزدیکی ... و بروداوزگند افتد. (حدود العالم چ منوچهر ستوده ص 43</span
ختلاملغتنامه دهخداختلام . [ خ َ ] (اِخ ) نام شهری بوده است بماوراءالنهر. در حدود العالم آمده :ختلام شهرکی است و مولود نصربن احمد میر خراسان اندروی بوده است . (حدود العالم چ منوچهر ستوده ص 114).
مختللغتنامه دهخدامختل . [ م ُ ت َل ل ] (ع ص ) سخت تشنه . (منتهی الارب ) (از اقرب الموارد) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). || سست و تباه : امر مختل . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). خلل یافته شده . (غیاث ). خلل یافته شده و کار سست و تباه . (آنندراج ). خلل یافته و درهم و شوریده و پر
اختللغتنامه دهخدااختل . [ اَ ت َ ] (ع ن تف ) نعت تفضیلی از خَتْل . حیله گرتر. فریبکارتر.- امثال :اختل من ذئب ؛ حیله گرتر از گرگ .
