خویلغتنامه دهخداخوی . (اِ) خصلت . طبیعت . عادت . خلق . وضع. روش . رسم . طرز. سرشت . مزاج . اصل . فطرت . (ناظم الاطباء). سیرت . اِخذ. اَخذ. سجیت . سلیقه . دأب . خیم . دیدن . دین . هجیر. شِنشِنَة. جنم . قِلِق . (یادداشت مؤلف ). غریزه . (مهذب الاسماء). خو : خردمند
خویلغتنامه دهخداخوی . (اِ) خود. مغفر. کلاه خود. (ناظم الاطباء) (یادداشت مؤلف ) : سیاوخش است پنداری میان شهر و کوی اندرفریدون است پنداری میان درع و خوی اندر.دقیقی .
خویلغتنامه دهخداخوی . [ خ َ وی ی ] (ع ص ، اِ) ثابت . || زمین پست میان دو کوه . (از منتهی الارب ) (از تاج العروس ). || زمین نرم . (منتهی الارب ). زمین صاف و نرم . (از منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ).
خویلغتنامه دهخداخوی . [ خ ُ وی ی ] (ع مص ) خالی شدن خانه از اهل خود. (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ).
خوءلغتنامه دهخداخوء. [ خ َوْءْ ] (ع مص ) شتاب کردن . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (ازلسان العرب ). منه : خاء بک علینا؛ شتاب کن بسوی ما.
خوچلغتنامه دهخداخوچ . (اِ) کله سر و فرق مرغان . (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). || تاج خروس یعنی گوشت پاره ای که بر سر خروس است . (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). در فرهنگ اسدی برای این معنی شاهد زیر از فردوسی آمده : سپاهی بکردار کوچ و بلوچ سگالیده جنگ و برآورده خوچ
خوگلغتنامه دهخداخوگ . [ خ َ وَ ] (اِ) نوکر. چاکر. خدمتکار. (ناظم الاطباء) (از فرهنگ شعوری ج 1 ص 371).
خوییلغتنامه دهخداخویی . [ خ ُ ] (ص نسبی ) منسوب به خوی که از بلاد آذربایجان است . (از انساب سمعانی ).
خویشتن خویشلغتنامه دهخداخویشتن خویش . [ خوی / خی ت َ ن ِ خوی / خی ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) نفس خود : با خردومند بیوفا بود این بخت خویشتن خویش را بکوش تو یک لخت . رودکی .<br
خویشتنلغتنامه دهخداخویشتن . [ خوی / خی ت َ ] (ضمیر، اِ) خود. خویش . شخص . شخص او. (ناظم الاطباء). ذات خود : نزد تو آماده بد و آراسته منگ او را خویشتن پیراسته . رودکی .مکن خویشتن از ره راست گم . <
خوییدنلغتنامه دهخداخوییدن . [ خ ُ دَ ] (مص ) عرق کردن . || فراهم آورده شدن . || زیستن . (ناظم الاطباء).
خویاءلغتنامه دهخداخویاء. [ خ ُ وی یا ](ع اِ) گشادگی میان پستان و شرم چارپایان است . خَویَّه . خُوَیَّه . || طعام زچه . (از منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ). خَویَّه . کاچی .
خویخیةلغتنامه دهخداخویخیة. [ خ ُ وَ ی َ ] (ع اِ) سختی . بلا. (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ).
آدیمامانلغتنامه دهخداآدیمامان . (اِخ ) نام محلی کنار راه خوی و ماکو میان خوی و عسکرآباد، در 4000 گزی خوی .
فرخویلغتنامه دهخدافرخوی . [ ف َ ] (اِ مرکب ) از: فر (پیشاوند) + خوی . (حاشیه ٔ برهان چ معین ). خُلق . (برهان ). به معنی فرخ خوی است ، چه خوی به معنی مطلق خُلق است . (آنندراج ). خُلق و خوی و طبیعت . (ناظم الاطباء).
خویشتنلغتنامه دهخداخویشتن . [ خوی / خی ت َ ] (ضمیر، اِ) خود. خویش . شخص . شخص او. (ناظم الاطباء). ذات خود : نزد تو آماده بد و آراسته منگ او را خویشتن پیراسته . رودکی .مکن خویشتن از ره راست گم . <
خویشتن کاملغتنامه دهخداخویشتن کام . [ خوی / خی ت َ ] (ص مرکب ) خویش کام . خودکام . رجوع به خویش کام شود.
خوییدنلغتنامه دهخداخوییدن . [ خ ُ دَ ] (مص ) عرق کردن . || فراهم آورده شدن . || زیستن . (ناظم الاطباء).
خوی کردهلغتنامه دهخداخوی کرده . [ خوَی ْ / خَی ْ / خِی ْ / خُی ْ ک َ دَ / دِ ] (ن مف مرکب ) عرق کرده .عرق آلوده . (یادداشت مؤلف ). مرحوض . (منتهی الارب ).
درشتخویلغتنامه دهخدادرشتخوی . [ دُ رُ ] (ص مرکب ) درشتخو. تندخوی . کژخلق . (ناظم الاطباء). زفت خوی . (یادداشت مرحوم دهخدا). صمکوک . صمکیک . (از منتهی الارب ). عُتُل ّ. (دهار). غَطَمّش . (منتهی الارب ). فَظّ. (ترجمان القرآن جرجانی ). کَظّ. لَظّ. هجهاج . (منتهی الارب ) : <b
دشمن خویلغتنامه دهخدادشمن خوی . [ دُ م َ ] (ص مرکب ) آنکه خوی دشمن دارد : دلبر سست مهر سخت جفاصاحب دوست روی دشمن خوی .سعدی .
دشوارخویلغتنامه دهخدادشوارخوی . [ دُش ْ ] (ص مرکب ) دشوارخو. بدخو. کج خلق . (از ناظم الاطباء). أضرّ. حنظاب . خَبس . خَبیس . شَکِس . طُرافش . عَزِق . عَسِق . عِصراد. عِصواد. عَفَنْقَس . عَقَنْفَس . قَسوس . قَنَوَّر. کَظّ. لَظّ. لَظلاظ. مَحکان . مُنعزق . و رجوع به دشوارخو و دشوارخوئی شود: اِعقنفاس
حسن خویلغتنامه دهخداحسن خوی . [ ح ُ ن ِ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) خوش خلقی : بیاموز از عاقلان حسن خوی .(بوستان ).