زبانه زنانلغتنامه دهخدازبانه زنان . [ زَ ن َ / ن ِ زَ ] (نف مرکب ، ق مرکب ) زبانه زننده . زبانه کش . زبانه زن . مشتعل : به آب ماند شمشیر او گر آب سرشته باشدبا آتش زبانه زنان . فرخی .چه گوید و چه گمانی بر
زبانیهلغتنامه دهخدازبانیه . [ زَ ی َ ] (ع ص ، اِ) ج ِ زبنیة و زبنی ، کسانی که مردم را میرانند. (از لسان العرب ). ج ِ زبنیة. (ناظم الاطباء). ج ِ زبانیة و زبان و زابن و زبنی است . (فرهنگ نظام ). ج ِ زبنیة. (ترجمان علامه ٔ جرجانی ص 54). || مردم سخت . (آنندراج ). م
زبونةلغتنامه دهخدازبونة. [ زَب ْ بو ن َ ] (ع ص ) مردی که سخت مانع و محافظ پشت سر خویش باشد. (از لسان العرب ) (از تاج العروس ). زبونة از مردان آن کس است که سخت و مانع ماوراء خود باشد. (متن اللغة). || زبونة از مردان آن است که در او کبر باشد. (متن اللغة). || (اِمص ) بغی و سرکشی و خودسری . (ناظم ا
زبونةلغتنامه دهخدازبونة. [ زَ ن َ ] (ع ص ) زنی که فاسق دارد و مردی را رفیق نامشروع گیرد، و آن مرد را زبون گویند و عامه فعل آنرا بکار برند و گویند: «زوبنته »؛ یعنی آن مرد را زبون (فاسق ) خود کرد، و نیز گویند: «زوبنه »؛ یعنی آن زن را رفیقه ٔخود قرار داد یا رفیق آن زن شد. و بدین معنی است زابن . (
زبونةلغتنامه دهخدازبونة. [ زَب ْ / زُب ْ بو ن َ ] (ع اِ) گردن و عنق را میگویند. (شرح قاموس ). گردن . (اقرب الموارد) (آنندراج ). گردن و عنق . (ناظم الاطباء). گردن . و گویند: خذ بقردنه و بزبونته ؛ یعنی بگیر گردنش را. (از لسان العرب ). هر دو ضبط این کلمه از ابن ا
زبانه کشانلغتنامه دهخدازبانه کشان . [ زَ ن َ / ن ِ ک َ / ک ِ ] (نف مرکب ، ق مرکب ) در حال اشتعال . رجوع به زبانه زنان شود.
مشتعللغتنامه دهخدامشتعل . [ م ُ ت َ ع ِ ] (ع ص ) شعله زن . سوزان به زبانه کشی . (از غیاث ) (از آنندراج ). برافروخته . شعله زن . زبانه کش و روشن . (از ناظم الاطباء). ملتهب . زبانه زن . زبانه زنان . شعله ور. سوزان . برافروخته . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا).- مشتعل شدن
روشن رویلغتنامه دهخداروشن روی . [ رَ / رُو ش َ ] (ص مرکب ) وَضی ٔ. نیکوروی . (زمخشری ). روشن . تابان . درخشان . (از یادداشت مؤلف ) : به صبح چیست ؟ به صبح آفتاب روشن روی به خشم چیست ؟ به خشم آتش زبانه زنان . ف
گمانی بردنلغتنامه دهخداگمانی بردن . [ گ ُ ب ُ َد ] (مص مرکب ) در شک قرار گرفتن . گمان بردن . خیال کردن : وگر بردباری ز حد بگذرددلاور گمانی بسستی برد. فردوسی .وگر شهریارت بود دادگرتو بر وی بزشتی گمانی مبر. فردوسی
شاخ شانهلغتنامه دهخداشاخ شانه . [ ن َ / ن ِ ] (اِ مرکب ) تهدید و تخویف . (برهان قاطع). || بمعنی خودنمائی نیز مستعمل شود. (آنندراج ). || کُنگر. دند. قسمی از گدایان باشد که شاخ گوسفند بر دستی و شانه ٔ گوسفند بردستی دیگر بگیرند و بر در خانه و پیش دکان مردمان ایستاده
زبانهلغتنامه دهخدازبانه . [ زَ ن َ / ن ِ ] (اِ) رشتها را می گویند که در شاهین ترازو بسته باشد و طرف زبانه آنجا که رشتها با هم آمده باشد برکنار شاهین . (ترجمه ٔ صور الکواکب نسخه ٔ متعلق به کتابخانه ٔ مجلس در ذیل بیان کواکب میزان ).
زبانهلغتنامه دهخدازبانه . [ زَ ن َ /ن ِ ] (ع اِ) زبانیة. دوزخبان : و خداوند در زیر ثری دوزخ را بیافرید و دوزخ ... نوزده زبانه بیافرید و در امر فرمان مالک کرد. (قصص الانبیاء ص 5).
زبانهفرهنگ فارسی عمید۱. بیرون‌آمدگی زبان مانند هرچیزی: زبانهٴ ترازو (میلۀ میان شاهین ترازو)، زبانهٴ قفل، زبانهٴ ساعت.۲. پره.۳. شعله: زبانهٴ آتش (شعلۀ آتش)، زبانهٴ شمع (شعلۀ شمع).⟨ زبانه زدن: (مصدر لازم) شعله کشیدن آتش.⟨ زبانه کشیدن: (مصدر لازم) = ⟨ زبانه زدن
زبانهلغتنامه دهخدازبانه . [ زَ / زُ ن َ / ن ِ ] (اِ) چیزی که مشابهت بزبان داشته باشد... چون زبانه ٔ آتش و زبانه ٔ تیغ. (آنندراج ). زبانه ٔ هر چیزی مانند آتش و امثال آن . (انجمن آرا). هر چیز شبیه به زبان مثل میل کوچک میان قفل و
دوزبانهلغتنامه دهخدادوزبانه . [ دُ زَ ن َ / ن ِ ] (ص نسبی ) دارای دوزبان . ذواللسانین . (یادداشت مؤلف ). رجوع به دوزبان شود.
کم و زبانهلغتنامه دهخداکم و زبانه . [ ک ُ م ُ زَ ن َ / ن ِ ] (ترکیب عطفی ، اِ مرکب ) از: کم ، مخفف و به معنی کام + زبانه ؛ نر و لاس . (از اصطلاحات نجاری ) (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). کام و زبانه . و رجوع به لاس و نر (معنی سوم ) و نر و لاس شود.
کام و زبانهلغتنامه دهخداکام و زبانه . [ م ُ زَ ن َ / ن ِ ] (ترکیب عطفی ، اِ مرکب ) نر و لاس . بند و گشا. (یادداشت مؤلف ). در اصطلاح نجاران فرورفتگی در چوب که با اسکنه پیدا آید و برآمدگی که در چوب دیگر پیدا آید و با قرار دادن زبانه درون کام آن دو چوب بهم اتصال یابد.
زبانهلغتنامه دهخدازبانه . [ زَ ن َ / ن ِ ] (اِ) رشتها را می گویند که در شاهین ترازو بسته باشد و طرف زبانه آنجا که رشتها با هم آمده باشد برکنار شاهین . (ترجمه ٔ صور الکواکب نسخه ٔ متعلق به کتابخانه ٔ مجلس در ذیل بیان کواکب میزان ).
زبانهلغتنامه دهخدازبانه . [ زَ ن َ /ن ِ ] (ع اِ) زبانیة. دوزخبان : و خداوند در زیر ثری دوزخ را بیافرید و دوزخ ... نوزده زبانه بیافرید و در امر فرمان مالک کرد. (قصص الانبیاء ص 5).
