قبةلغتنامه دهخداقبة. [ ] (اِخ ) ابن فیروز اسلمی . والی بلاد جزیره و دیاربکر در زمان خلافت عمربن الخطاب چون عیاض بن غنم فهری با سپاهی مشتمل بر پنج هزار تن از سپاهیان از شام بلاد جزیره ودیار بکر را بتصرف درآورد بحکم خلیفه ٔ دوم ، عمر امارت آن دو ولایت به قبةبن فیروز اسلمی باز گذاشت و خودبشام ب
قبةلغتنامه دهخداقبة. [ ق ُب ْ ب َ ] (ع اِ) قبه . برآمدگی هر چیز راگویند. (برهان ). بنای گرد برآورده چون گنبد. هرچه مثل گنبد سازند، چون قبه ٔ سپر. گنبد. (منتهی الارب ). خرقاهته . (کشاف اصطلاحات الفنون ). خرگاه . (کشاف ). ج ، قُبَب ، قِباب . (منتهی الارب ). || عربان شاخ حجام را میگویند که بدان
کبچهلغتنامه دهخداکبچه . [ ک َ چ َ ] (اِ) چوبی باشد که بدان آرد گندم بریان کرده شده را که با چیزی آغشته کنند بر هم زنند و بشورانند و آن را به عربی مجدح گویند. (برهان ). کفچ . کفچه . کپجه . (حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ): مجدح ؛ کبچه ٔ پِسْت شور. مخوض ؛ کبچ یا چیزی که بدان شراب را زنند تا آمیزد.
کبحلغتنامه دهخداکبح . [ ک َ ] (ع مص ) لگام بازکشیدن ستور را تا بازایستد از رفتن . (منتهی الارب ) (آنندراج ). کبح دابه به لگام ؛ کشیدن آن به لگام و زدن لگام بدهان وی تا بازایستد و ندود و بقولی کشیدن عنان دابه تاسر را راست نگاه دارد. (از اقرب الموارد). || به شمشیر زدن . (منتهی الارب ) (آنندراج
کبحلغتنامه دهخداکبح .[ ک ُ ] (ع اِ) نوعی از ترف سیاه یا رخبین است . (منتهی الارب ) (آنندراج ). رخبین . قره قروت . لور کشک . (یادداشت مؤلف ). نوعی از کشک سیاه . (از اقرب الموارد).
قبةالدخانلغتنامه دهخداقبةالدخان . [ ق ُب ْ ب َ تُدْ دُ ] (اِخ ) نام آتشکده ٔایرانیان در باب اللیون (قصر الشمع) مصر. (دمشقی ).
قبةالمظالملغتنامه دهخداقبةالمظالم . [ ق ُب ْ ب َ تُل ْ م َ ل ِ ] (اِخ ) بنائی بوده است دارای چهار در با گنبدی عالی بر آن که به دستور مهتدی خلیفه ٔ عباسی ساخته شد. مهتدی هر روز، در آنجا می نشست و به امور مردم رسیدگی میکرد و مهمات خلایق را فصل میداد. (حبیب السیر چ خیام ج 2<
قبةالارضلغتنامه دهخداقبةالارض . [ ق ُب ْ ب َ تُل ْ اَ ] (ع اِ مرکب ) هیأت دان ها در تفسیر آن اختلاف دارند. گفته اند هرگاه دائره ای را در سطح نصف النهار فرض کنیم که بر روی قسمت معموره ٔ زمین بخط استواء برخورد این دائره ربع معمور زمین را به دو بخش شرقی و غربی قطع و تقسیم میکند.نقطه ٔ تقاطع این دائ
قبةالاسلاملغتنامه دهخداقبةالاسلام . [ ق ُب ْ ب َ تُل ْ اِ ] (اِخ ) لقب شهر بصره است . (منتهی الارب ) (المنجد). || لقب شهر بلخ است : قبةالاسلام را هجو ای مسلمانان که گفت حاش لله بالله ار گوید جهود خیبری . انوری .رجوع به حبیب السیر چ خیام
قبةالحمارلغتنامه دهخداقبةالحمار. [ ق ُب ْ ب َ تُل ْ ح ِ ] (اِخ ) در بغداد واقع است و برای آن قبةالحمارش گویندکه با الاغ بر بالای آن توان شدن . (از منتهی الارب ).
قبةالدخانلغتنامه دهخداقبةالدخان . [ ق ُب ْ ب َ تُدْ دُ ] (اِخ ) نام آتشکده ٔایرانیان در باب اللیون (قصر الشمع) مصر. (دمشقی ).
قبةالمظالملغتنامه دهخداقبةالمظالم . [ ق ُب ْ ب َ تُل ْ م َ ل ِ ] (اِخ ) بنائی بوده است دارای چهار در با گنبدی عالی بر آن که به دستور مهتدی خلیفه ٔ عباسی ساخته شد. مهتدی هر روز، در آنجا می نشست و به امور مردم رسیدگی میکرد و مهمات خلایق را فصل میداد. (حبیب السیر چ خیام ج 2<
قبة جالینوسلغتنامه دهخداقبة جالینوس . [ ق ُب ْ ب َ ت ِ ] (اِخ ) جائی است در مصر. (منتهی الارب ) (معجم البلدان ).
قبةالارضلغتنامه دهخداقبةالارض . [ ق ُب ْ ب َ تُل ْ اَ ] (ع اِ مرکب ) هیأت دان ها در تفسیر آن اختلاف دارند. گفته اند هرگاه دائره ای را در سطح نصف النهار فرض کنیم که بر روی قسمت معموره ٔ زمین بخط استواء برخورد این دائره ربع معمور زمین را به دو بخش شرقی و غربی قطع و تقسیم میکند.نقطه ٔ تقاطع این دائ
قبةالاسلاملغتنامه دهخداقبةالاسلام . [ ق ُب ْ ب َ تُل ْ اِ ] (اِخ ) لقب شهر بصره است . (منتهی الارب ) (المنجد). || لقب شهر بلخ است : قبةالاسلام را هجو ای مسلمانان که گفت حاش لله بالله ار گوید جهود خیبری . انوری .رجوع به حبیب السیر چ خیام
حقبةلغتنامه دهخداحقبة. [ ح ِ ب َ ] (ع اِ) مدتی از روزگار. (منتهی الارب ) (اقرب الموارد). روزگار. پاره ای از زمانه . || سال . (از اقرب الموارد). ج ، حِقَب ، حُقوب .
حقبةلغتنامه دهخداحقبة. [ ح ُ ب َ ] (ع اِ) آرامش باد. (منتهی الارب ). و این یمانی است . (از اقرب الموارد). || مدت هشتاد سال . (غیاث از منتخب ) (مهذب الاسماء). ج ، حُقَب .
زقبةلغتنامه دهخدازقبة. [ زَ ق َ ب َ ] (ع اِ) واحد زقب یعنی یک راه تنگ . (ناظم الاطباء). یکی زقب یا واحد و جمع در وی یکسان است . (منتهی الارب ) (آنندراج ). رجوع به زَقَب و زُقُب شود.
رقبةلغتنامه دهخدارقبة. [ رَ ب َ ] (ع اِ) زمینی که نزدیک به آب رود باشد حالا مطلق زمین متعلقه ٔ ده را گویند. (آنندراج ).- رقبةالنهر ؛ مجرای میاه . ج ، رقاب . (مهذب الاسماء).