خوربیابانک
لغت‌نامه دهخدا
خوربیابانک . [ ن َ ] (اِخ ) نام یکی از بخشهای سه گانه ٔ شهرستان نائین است که در شمال خاوری این شهرستان واقع می باشد با حدود و مشخصات زیر:
حدود: شمال دشت کویر، جنوب بخش بافق شهرستان یزد، خاور بخش طبس (گلشن ) شهرستان فردوس خراسان ، باختر بخش انارک .
وضع طبیعی : این بخش بطور کلی کویر و دارای ارتفاعات منفردی بشرح زیر می باشد: 1- در شمال خاوری بخش سیاه کوه ، کوه سفیداب ، کوه یخ آب و کوه سیاه قرار دارد. 2- رشته کوه بیاضیه و کوه چاه سیاه در جنوب که از خاور بباختر کشیده شده است و دیگر کوه حاجی در جنوب و دو کوه منفرددوشاخ که راه انارک بحاجی آباد زرین از وسط این دو کوه می گذرد. در جنوب رشته ارتفاع باریک کوه سرخ که از خاور بطرف شمال باختری کشیده شده و بکوه بیاضیه متصل میشود. 3- کوه سناب که از خاور بطرف باختر ادامه دارد و کوههای هزاردره و زورآباد که در قسمت باختری واقع شده اند. در شمال این بخش تخته سنگهای نمک و باطلاق شوره زار وجود دارد که در موقع بارندگی آبها در این باطلاق فرومیروند. در حد باختری این بخش جنگلهای گز یافت میشود و در 25هزارگزی باختر خور نیز باطلاق و جنگل گز وجود دارد. هوای این بخش بعلت کویری بودن و داشتن اراضی شن زار گرمسیری و آب زراعتی قراء از قنوات تأمین می گردد. محصول عمده ٔ آن غلات و خرما و شغل اهالی زراعت و از صنایع دستی لیف خرما و کرباس بافی است .
قراء این بخش بوسیله ٔ راههای فرعی بیکدیگر مربوط می باشد و در فصل خشکی به اغلب قراء می توان اتومبیل برد. این بخش از 18 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده که جمعیت آن 13490 تن است . قراء مهم آن عبارتند از: خور (مرکز بخش )، فرخی ، خدر، چوپانان ، جندق . در این بخش از معدن گچ و سرب استفاده میشود و در جندق زمین نفت خیز نیز دیده میشود که می گویند به نفت شاهرود و سمنان مربوط است . در بیاضیه یک قلعه ٔ قدیمی دیده میشود که در آن خندق کنده شده و همچنین زیارتگاهی دارد که یک درخت زیتون کهن پهلوی آن است . در این بخش 10 باب دبستان دایر است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10).
حدود: شمال دشت کویر، جنوب بخش بافق شهرستان یزد، خاور بخش طبس (گلشن ) شهرستان فردوس خراسان ، باختر بخش انارک .
وضع طبیعی : این بخش بطور کلی کویر و دارای ارتفاعات منفردی بشرح زیر می باشد: 1- در شمال خاوری بخش سیاه کوه ، کوه سفیداب ، کوه یخ آب و کوه سیاه قرار دارد. 2- رشته کوه بیاضیه و کوه چاه سیاه در جنوب که از خاور بباختر کشیده شده است و دیگر کوه حاجی در جنوب و دو کوه منفرددوشاخ که راه انارک بحاجی آباد زرین از وسط این دو کوه می گذرد. در جنوب رشته ارتفاع باریک کوه سرخ که از خاور بطرف شمال باختری کشیده شده و بکوه بیاضیه متصل میشود. 3- کوه سناب که از خاور بطرف باختر ادامه دارد و کوههای هزاردره و زورآباد که در قسمت باختری واقع شده اند. در شمال این بخش تخته سنگهای نمک و باطلاق شوره زار وجود دارد که در موقع بارندگی آبها در این باطلاق فرومیروند. در حد باختری این بخش جنگلهای گز یافت میشود و در 25هزارگزی باختر خور نیز باطلاق و جنگل گز وجود دارد. هوای این بخش بعلت کویری بودن و داشتن اراضی شن زار گرمسیری و آب زراعتی قراء از قنوات تأمین می گردد. محصول عمده ٔ آن غلات و خرما و شغل اهالی زراعت و از صنایع دستی لیف خرما و کرباس بافی است .
قراء این بخش بوسیله ٔ راههای فرعی بیکدیگر مربوط می باشد و در فصل خشکی به اغلب قراء می توان اتومبیل برد. این بخش از 18 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده که جمعیت آن 13490 تن است . قراء مهم آن عبارتند از: خور (مرکز بخش )، فرخی ، خدر، چوپانان ، جندق . در این بخش از معدن گچ و سرب استفاده میشود و در جندق زمین نفت خیز نیز دیده میشود که می گویند به نفت شاهرود و سمنان مربوط است . در بیاضیه یک قلعه ٔ قدیمی دیده میشود که در آن خندق کنده شده و همچنین زیارتگاهی دارد که یک درخت زیتون کهن پهلوی آن است . در این بخش 10 باب دبستان دایر است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10).
