گلشن
لغت‌نامه دهخدا
گلشن . [ گ ُ ش َ ] (اِ مرکب ) جای گل و این مرکب است از گل و شن که کلمه ٔ نسبت است . (غیاث ) (آنندراج ). مرادف گلستان . (آنندراج ). گلزار. (صحاح الفرس ) :
نبید روشن چو ابر بهمن
بنزد گلشن چرا نباری .
سروبنان کنده و گلشن خراب
لاله ستان خشک و شکسته چمن .
با نعره ٔ اسبان چه کنم لحن مغنی
با نوفه ٔ گردان چه کنم مجلس و گلشن ؟
کز این بگذری شهر بینی فراخ
همه گلشن و باغ و میدان و کاخ .
لاجرم دشمنان به زندانند
خواجه شادان به طارم و گلشن .
فروبارید بارانی به گردون
چنانچون برگ گل بارد به گلشن .
با ملک چه کار است فلان را و فلان را
خرس از در گلشن نه و خوک از در گلزار.
از گلشن استادم به دیوان آمد. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 349).
گر تنم از گلشن دور است ، من
از دل پر حکمت در گلشنم .
گلخن با دانا گلشن شود
گلشن با بیخردان گلخن است .
گل بی خار اندر گلشن دهر
به چشم تیزبین کی میتوان دید.
گر ز گلشن ها براند ما به گلخنها رویم
یار با ما دوست باشد گلخن ما گلشن است .
شاها ز گل باغ جلال تو که بشکفت
شد گلشن نیلوفری از عطر چو گلزار.
در گلشن زمانه نیابم نسیم لطف
دود از سموم غصه به گلشن درآورم .
هر صبح سر ز گلشن سودا برآورم
وز صور آه بر فلک آوابرآورم .
در آن گلشن چو سرو آزاد می باش
چو شاخ میوه ٔ تر شاد می باش .
طوافی زد در آن فیروزه گلشن
میان گلشن آبی دید روشن .
چو آن گلشن که می جویم نخواهد یافت کس هرگز
ره عطار را زین غم بجز گلخن نمیدانم .
هوای باغ جهان را چو بلبلی بودم
که بود گلشن صدر تو آشیانه ٔ من .
بر طرف گلشنم گذر افتاد وقت صبح
آن دم که کار مرغ سحر آه و ناله بود.
محروم اگر شدم ز سر کوی او چه شد
از گلشن زمانه که بوی وفا شنید؟
خیال روی تو چون بگذرد به گلشن چشم
دل از پی نظر آید بسوی روزن باز.
در گلشن زمانه اگر گل نمیشوی
خود خار هم مباش خدا را گیاه باش .
|| خانه . (صحاح الفرس ) :
نشستند در گلشن زرنگار
بزرگان پرمایه با شهریار.
چنان بد که در گلشن زرنگار
همی خورد روزی می خوشگوار.
بسازید در گلشن زرنگار
یکی بزم خرم تر از نوبهار.
گلشن چو کرد مرد در او کاه دود
گلخن شود ز دود سیه گلشنش .
دلش میداد گفت ای شمع گلشن
چراغ دیده و مهتاب روشن .
نبید روشن چو ابر بهمن
بنزد گلشن چرا نباری .
رودکی .
سروبنان کنده و گلشن خراب
لاله ستان خشک و شکسته چمن .
کسایی .
با نعره ٔ اسبان چه کنم لحن مغنی
با نوفه ٔ گردان چه کنم مجلس و گلشن ؟
ابوابراهیم اسماعیل بن منصور.
کز این بگذری شهر بینی فراخ
همه گلشن و باغ و میدان و کاخ .
فردوسی .
لاجرم دشمنان به زندانند
خواجه شادان به طارم و گلشن .
فرخی .
فروبارید بارانی به گردون
چنانچون برگ گل بارد به گلشن .
منوچهری .
با ملک چه کار است فلان را و فلان را
خرس از در گلشن نه و خوک از در گلزار.
منوچهری .
از گلشن استادم به دیوان آمد. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 349).
گر تنم از گلشن دور است ، من
از دل پر حکمت در گلشنم .
ناصرخسرو.
گلخن با دانا گلشن شود
گلشن با بیخردان گلخن است .
ناصرخسرو.
گل بی خار اندر گلشن دهر
به چشم تیزبین کی میتوان دید.
مسعودسعد.
گر ز گلشن ها براند ما به گلخنها رویم
یار با ما دوست باشد گلخن ما گلشن است .
سنایی .
شاها ز گل باغ جلال تو که بشکفت
شد گلشن نیلوفری از عطر چو گلزار.
سیدحسن غزنوی (دیوان ص 73).
در گلشن زمانه نیابم نسیم لطف
دود از سموم غصه به گلشن درآورم .
خاقانی .
هر صبح سر ز گلشن سودا برآورم
وز صور آه بر فلک آوابرآورم .
خاقانی .
در آن گلشن چو سرو آزاد می باش
چو شاخ میوه ٔ تر شاد می باش .
نظامی .
طوافی زد در آن فیروزه گلشن
میان گلشن آبی دید روشن .
نظامی .
چو آن گلشن که می جویم نخواهد یافت کس هرگز
ره عطار را زین غم بجز گلخن نمیدانم .
عطار (دیوان ص 420).
هوای باغ جهان را چو بلبلی بودم
که بود گلشن صدر تو آشیانه ٔ من .
سیف اسفرنگ .
بر طرف گلشنم گذر افتاد وقت صبح
آن دم که کار مرغ سحر آه و ناله بود.
حافظ.
محروم اگر شدم ز سر کوی او چه شد
از گلشن زمانه که بوی وفا شنید؟
حافظ.
خیال روی تو چون بگذرد به گلشن چشم
دل از پی نظر آید بسوی روزن باز.
حافظ.
در گلشن زمانه اگر گل نمیشوی
خود خار هم مباش خدا را گیاه باش .
محیط قمی .
|| خانه . (صحاح الفرس ) :
نشستند در گلشن زرنگار
بزرگان پرمایه با شهریار.
فردوسی .
چنان بد که در گلشن زرنگار
همی خورد روزی می خوشگوار.
فردوسی .
بسازید در گلشن زرنگار
یکی بزم خرم تر از نوبهار.
اسدی (گرشاسب نامه ).
گلشن چو کرد مرد در او کاه دود
گلخن شود ز دود سیه گلشنش .
ناصرخسرو.
دلش میداد گفت ای شمع گلشن
چراغ دیده و مهتاب روشن .
نظامی .
