ابن دخوار

ابن دخوار. [ اِ ن ُ دَخ ْ ] (اِخ ) ابومحمد عبدالرحیم بن علی بن احمد، مهذب الدین بن الدخوار (564-628 هَ .ق .). مولد او دمشق و پدر اودر این شهر کحالی مشهور بوده . ابن دخوار نزد تاج الدین کندی متوسطات را فراگرفت و معلمین طب او رضی الدین رحبی و موفق الدین بن مطران و سپس ماردینی که در 578 در دمشق میزیسته است ، بوده اند و ابن دخوار قانون ابن سینا را نزد او خوانده است و البته از معلومات پدر نیز بهره برده چه از جوانی سمت کحالی بیمارستان داشته ،پس از مرگ موفق الدین بن عبدالعزیز، صاحب صفی الدین ، راتبه ٔ او را که در حدود ماهی یکصد دینار بود به ابن دخوار داد سپس بخدمت ملک عادل پیوست و در سلک درباریان او درآمد و در سه نوبت بیماری او را علاج کرد و بصلات وافره نائل گردید و در یکی از این سه بار هفت هزاردینار به او بخشید. ملک عادل سپس او را به ریاست اطبای مصر و شام برگزید. در آن وقت پدر ابن ابی اصیبعه نظارت کحالان داشت . ملک معظم جانشین ملک عادل پس از فوت پدر، اطبای ملک عادل را بشغل خود بماند از قبیل رشیدالدین صوری و پدر ابن ابی اصیبعه . و ابن دخوار را ریاست بیمارستان دمشق داد و در آنجا ابن دخوار بیشترعمر خویش در تدریس میگذاشت و گذشته از متعلمین طب ، اطبای بزرگ عصر نیز به دروس او حاضر می آمدند. و ابن ابی اصیبعه هم بدین مقصود به دمشق مسکن گزید. در این زمان رضی الدین رحبی و عمران اسرائیلی دو طبیب بزرگ دیگر نیز در این بیمارستان بودند. ابن دخوار بمسائل فلسفی و ریاضی نیز نظر داشت . ابن ابی اصیبعه گوید او شانزده کتاب در اسطرلاب کرد. و آنگاه که ملک اشرف بمشرق رفت او را نزد خود خواند و سالانه 1500 دینار راتبه داد (سال 622). و پس از چندی فالج بر زبان او عارض شد چنانکه سخن او نامفهوم گونه بود. و در 626 به دمشق بازگشت و بدانجا به سال 628 درگذشت . پیش از هجرت دمشق خانه ٔ خویش وقف تدریس طب و املاک دیگری برای مصارف آن تعیین کرده بود. در سال وفات او این تدریس بدانجاشروع شد. ابن ابی اصیبعه گوید او را تألیفات بسیار است ، و صد کتاب که به دست خویش نوشته بود من دیدم ، از آنجمله : اختصار حاوی ابن زکریا. مقالة فی الاستفراغ .تعلیق و مسائل فی الطب و شکوک طبیة و رد اجوبتها. کتاب الرد علی شرح ابن ابی صادق لمسائل حنین . مقالة الرد علی رسالة ابی الحجاج یوسف الاسرائیلی فی ترتیب الاغذیه اللطیفة و الکثیفة. اختصار اغانی . کتاب الجنینه .