ابن قتیبه

ابن قتیبه . [ اِ ن ُ ق ُ ت َ ب َ ] (اِخ ) ابومحمد عبداﷲبن مسلم بن قتیبة الکوفی المروزی الدینوری . پدر او از مردم مروالروذو مولد او در مستهل ّ رجب 213 هَ .ق . بکوفه بوده . ابومحمد ادیبی عالم بلغت و نحو و غریب القرآن و معانی قرآن و شعر و فقه بوده است و با اینکه در مذهب بصریین غلو داشت خلط هر دو مذهب می کرد چنانکه در کتب او ازکوفیین نقل بسیار هست . او در روایات خویش صادق و کثیرالتصنیف است و کتب او در جبل مرغوب و مقبول نزد ادباست . وی مدتی منصب قضاء دینور داشت و از این رو به دینوری مشهور گشت و پس از آن در بغداد تدریس میکرد. وفات او به سال 276 بوده است . او راست : کتاب معانی الشعر الکبیر و آن دوازده باب است . کتاب عیون الشعر و آن ده کتاب است . کتاب عیون الاخبار و آن محتوی ده کتاب است و بسیار معروف و به طبع رسیده است . کتاب التفقیه ْ ابن الندیم گوید سه جزء این کتاب را در ششصد ورقه بخط برک دیدم و ظاهراً دو جزء نقص داشت و از جماعتی از اهل خط جویا شدم و آنها معتقد بودند که آن دو جزءنیز موجود است و این کتاب بزرگتر از کتب بندنیجی است . کتاب الحکایة و المحکی . کتاب ادب الکاتب . کتاب الشعر و الشعرا. کتاب الخیل . کتاب جامعالنحو. کتاب مختلف الحدیث . کتاب اعراب القرآن . کتاب دیوان الکتاب . کتاب فرائدالدر. کتاب خلق الانسان . کتاب القراآت . کتاب المراتب و المناقب من عیون الشعر. کتاب التسویة بین العرب والعجم . کتاب الانواء. کتاب المشکل . کتاب دلائل النبوة. کتاب اختلاف تأویل الحدیث . کتاب المعارف . کتاب جامعالفقه . کتاب اصلاح غلط ابی عبید فی غریب الحدیث . کتاب المسائل والجوابات . کتاب العلم تقریباً در پنجاه ورقه . کتاب المسیر والقداح . کتاب حکم الامثال . کتاب الاشربة. کتاب جامع النحو الصغیر. کتاب الرد علی المشبهه . کتاب آداب العشرة. کتاب غریب الحدیث . ابن الندیم در موضع دیگر از او دو کتاب ذیل را نام میبرد: کتاب تعبیرالرؤیا. کتاب غریب القرآن . و نیز کتاب الرحل و المنزل . وکتاب الامامة و السیاسة را به او نسبت کرده اند و بعضی از غیر او دانسته اند.