ابوسهل
لغت‌نامه دهخدا
ابوسهل . [ اَ س َ ] (اِخ ) اسماعیل بن علی بن اسحاق بن ابی سهل بن نوبخت . یکی از کبار علما و متکلّمین شیعه . او عالمی فاضل و متکلّمی بارع است و ناشی میگفت که ابوسهل استاد وی بود. و آنگاه که مجلس گفتی جماعتی از متکلّمین در محضر او اجتماع داشتند و بزمان خویش متقدّم نوبختیان و صاحب جلالتی در دین و دنیا و در قدر و منزلت چون وزیری بود. او را در قائم آل محمّدرأیی خاص است که پیش از او کسی را این رأی نبوده است . ابوسهل گوید امام محمدبن الحسن است لکن او در زمان غیبت وفات کرد و هم در غیبت او را فرزندانی است یکی پس از دیگری تا آنروز که خدای تعالی امر به ظهور فرماید و آنگاه که ابوجعفر محمّدبن علی شلمغانی معروف به ابن ابی العزاقر او را بخویش خواند و گفت من صاحب معجزات و کراماتم ابوسهل به رسول گفت من معجزات و کرامات ندانم به صاحب خویش بگوی موی پیش پیشانی من بریخته او امر دهد تا چند تار بدانجا روید و رسول برفت و بازنگشت . او راست : کتاب الاستیفاء فی الأمامة. کتاب التنبیه فی الامامة. کتاب الردّ علی الغلاة. کتاب الردّ علی الطاطری فی الأمامة. کتاب الردّ علی عیسی بن ابان فی اللباس . کتاب نقض رسالة الشافعی . کتاب الخواطر. کتاب المجالس . کتاب تثبیت الرسالة. کتاب حدث العالم . کتاب الردّ علی اصحاب الصّفات . کتاب الردّعلی من قال بالمخلوق . کتاب الکلام فی الانسان . کتاب ابطال القیاس . کتاب نقض کتاب عبث الحکمه علی الروندی . کتاب نقض التاج علی الروندی و آن به کتاب السّبک مشهور است . کتاب نقض اجتهاد الرأی علی بن الروندی . کتاب الصّفات .
و صاحب روضات گوید: او را کتبی است در امامت و ردّ بر ملاحده و غلات و سایر مبطلین و تواریخ ائمه و غیر آن و کتب او بیش از سی مجلد است و در کتاب علی بن یونس عاملی در امامت آمده است که شیخ طوسی از سید اجل علم الهدی ابوالقاسم علی بن الحسین اخذ علوم کرد و او از شیخ ابی عبداﷲ المفید فرا گرفت و مفید از ابی الجیش مظفربن محمد بلخی آموخت و او از شیخ متکلّمین ابی سهل اسماعیل بن نوبختی خال حسن بن موسی تعلیم یافت و وی درک خدمت بحر زاخر ابومحمد حسن عسکری علیه السلام کرده بود و او را با حسین بن منصور حلاّج معارضه است . وفات ابوسهل در هفتادوچهارسالگی به سنه ٔ 311 هَ . ق . بوده است .
و صاحب روضات گوید: او را کتبی است در امامت و ردّ بر ملاحده و غلات و سایر مبطلین و تواریخ ائمه و غیر آن و کتب او بیش از سی مجلد است و در کتاب علی بن یونس عاملی در امامت آمده است که شیخ طوسی از سید اجل علم الهدی ابوالقاسم علی بن الحسین اخذ علوم کرد و او از شیخ ابی عبداﷲ المفید فرا گرفت و مفید از ابی الجیش مظفربن محمد بلخی آموخت و او از شیخ متکلّمین ابی سهل اسماعیل بن نوبختی خال حسن بن موسی تعلیم یافت و وی درک خدمت بحر زاخر ابومحمد حسن عسکری علیه السلام کرده بود و او را با حسین بن منصور حلاّج معارضه است . وفات ابوسهل در هفتادوچهارسالگی به سنه ٔ 311 هَ . ق . بوده است .
