اتابکان اربل

اتابکان اربل . [ اَ ب َ ن ِ اَ ب ِ ] (اِخ ) یا امرای بکتکینی . (539 - 630 هَ . ق ). در سال 539 هَ . ق . عمادالدین زنگی یکی از سران لشکری ترک خود را که زین الدین علی کوچک بن بکتکین نام داشت بنیابت حکومت موصل فرستاد و در 544 هَ . ق . سنجار و کمی بعد حران و تکریت و اربل و غیره را نیز ضمیمه ٔ حوزه ٔ حکومتی او کرد. چون زین الدین 563 هَ . ق . در اربل وفات کرد پسر ارشدش مظفرالدین کوکبوری به حران گریخت و اربل بپسر صغیرش زین الدین یوسف رسید و امیر مجاهدالدین قایماز از این طفل قیمومت می کرد یوسف در سال 586 هَ . ق . بمرد و صلاح الدین ایوبی که در این تاریخ بر الجزیره و شام استیلای کلی داشت مظفرالدین کوکبوری را بعنوان برادرخوانده بحکومت اربل و شهرزور فرستاد ولی قلمرو اصلی کوکبوری یعنی حران و رها و سمیساط را به برادرزاده ٔ خود تقی الدین عمر واگذاشت کوکبوری در سال 630 هَ . ق . بمرد و چون فرزندی نداشت اربل را خلیفه ٔ عباسی به تصرف خود گرفت . ممالک این سلسله را ابتدا بنی عباس و سپس مغول تصرف کردند. رجوع به طبقات سلاطین اسلام صص 147-148 شود.