ادریانوس

ادریانوس . [ اَ ] (اِخ ) اذریانوس . قیصر روم . ثم ملک بعده [ ای بعد البیوس طرینوس ] ایلیوس ادریانوس قیصر احدی وعشرین سنة و بنی مدینته . (عیون الانباء ج 1 ص 74). و رجوع به همان جلد ص 75 و 84 شود. وی از خانواده ٔ انطونیوس است . مولد او روم بسال 76 م . و وفات در بایا بسال 138م . بود. وی درکودکی یتیم شد و پسر عم او تراژان (طرینوس ) بتربیت او همت گماشت و بهنگام مرگ امپراطوری خود را بدو واگذاشت . وی که همه ٔ مقامات را بسلسله ٔ مراتب طی کرده بود بسال 117 امپراطور شد و کوشید تا در امپراطوری خود آرامش مستقر سازد و بر آن شد که حدود شرقی ممالک روم را همان حدودی قرار دهد که اغسطس مقرر داشته بود و سپس در برتانی استحکامات وسیعی ساخت که بنام «حصار ادریانوس » مشهور است و همچنین در آلمان در نواحی دکومات از مایانس تا راتیسبون و در امتداد رود دانوب نیز استحکامات کرد و نیز وی همچون یکتن سیاح و باستانشناس و مدیر در کشورهای خویش سفر کرد و در مسیر خود ابنیه ٔ عالیه بساخت (در آسیا و در اثینا و غیره )و حوالی روم و خود روم را با بنای ویلای آدریانوس ، پل الیانوس و آرامگاه خویش مزین ساخت . وی در امور اداری و حقوقی مملکت اصلاحات اساسی کرد و تخفیف خراج داد و از شکنجه ٔ مسیحیان بکاست و پیوسته از علوم حمایت کرد و ادبیات و هنرهای زیبا را از عنفوان شباب ارج مینهاد و همواره بترویج آن همت مصروف میداشت بخصوص در آخرین سالهای عمر خویش که در ویلای تیبور اقامت داشت . بدین وجه ادریانوس مدت بیست ویک سال جهان عصر خویش را از صلح و سعادت برخوردار کرد و فقط یک جنگ درزمان او با یهودیان که عصیان کرده بودند بوقوع پیوست و بسختی آنان را سرکوب کردند (132 - 135م .). و وی مقام امپراطوری را پس از خود به انطونیوس واگذاشت .
بطلمیوس صاحب مجسطی بزمان او بود. (ابن الندیم ). سقناس کتابی در صنعت کیمیا بنام کتاب سقناس فی حکمة للملک ادریانوس کرده است . (ابن الندیم ).