اریق بوکا

اریق بوکا. [ اَ ] (اِخ ) اَریغبوکا. ابن تولی بن چنگیزخان . وی در غیاب برادر خویش منگوقاآن (متوفی به سال 655 هَ . ق .) در مغولستان نیابت او میکرد و منگو خیال داشت که ریاست مغول و اولوس اربعه ٔ چنگیزی بعد از او به اریق بوکا برسد ولی قوبیلای با این نقشه موافقت نداشت مخصوصاً چون وی در دست مربیان چینی تربیت یافته بود و نفوذ ایشان بر مزاج او غلبه داشت و از موافقت قشون و اتباع چینی خود مطمئن بود زیر بار اطاعت برادر نرفت و در سال 658 هَ. ق . در یکی از شهرهای چین شمالی قوریلتائی خصوصی تشکیل داده خود را قاآن خواند و مخالفت خویش را با ریاست اریق بوکا علنی کرد قوبیلای مقر سلطنت خود را در شهر قدیم پکینگ قرار داد و اسم آنرا برگردانده خان بالیغ یعنی مقر خان نام نهاد و چون مغول از فرمان او سرپیچیدند و اریق بوکا را بخانی شناختند، برای مطیع ساختن ایشان بلشکرکشی پرداخت ، ولی هرچه کوشید که شهر قراقروم را از اریق بوکا بستاند توفیق نیافت ولی عاقبت بتدبیر پادشاه اولوس جغتای را با خود همدست کرد و بمعیت او اریق بوکا را مغلوب و دستگیر ساخت (662) و اریق بوکا در حبس بود تا در سال 664 بمرد. رجوع بفهرست تاریخ مغول و جهانگشای جوینی ج 1 ص 211 ح و 85 ح و ازسعدی تا جامی تألیف براون ترجمه ٔ حکمت ص 66 شود.