اسپیتزبرگ

اسپیتزبرگ . [ اِ ب ِ ] (اِخ ) (بمعنی کوه حاد و نوک تیز) نام گنگبار اقیانوس منجمد شمالی که مرکب است از سه جزیره ٔ بزرگ و چند جزیره ٔ کوچک که بزرگترین آنها نیز به اسپیتزبرگ موسوم است و نام دیگر آن «فریسلاندنو» است و در طرف مغرب واقع شده این جزیره ها در بین 76 درجه و 30 دقیقه و 80 درجه عرض شمالی و میان 5 درجه و 22 درجه طول شرقی واقع شده و پس از جزائر فرانسوا ژزف شمالی ترین نقطه ٔ اروپاست . و میان گروئنلاند و سواحل شمالی اروپا و کناره های سیبری باشند. شدّت برودت این جزائر بنهایت است و در زمستان سه ماه متوالی شب است و خالی از سکنه است و فقط درتابستان ملاحان اروپای شمالی بمنظور صید وال (بالن ) و سگ دریائی به این سواحل می آیند. در اثنای این یک شب دراز سه ماهه فقط گاه گاهی فجر شمالی فضای بی پایان تاریک را اندکی روشن می سازد و در این اثنا آفتاب پس از غیبت طولانی لحظه ای خودنمائی میکند و یک روز چند دقیقه ای پیدا میشود و رفته رفته روزها طویل و بالاخره بعد از یک بهار غریب سه ماهه آفتاب دورانی یابد و بتدریج بسمت الرأس صعود کند و در این حال موسم تابستان پدید آید که تماماً روز است و از شب اثری نیست . در مدت سه ماه متمادی آفتاب اصلاً و ابداً غروب نمی کند و در اثر این وضع حرارت بسیار شدید و فوق تصوری در اراضی نزدیک به قطب شمال بوجود می آید، تا آنجا که از شدت گرما قیرهای کشتی ها بنای ذوبان می گذارد، اما این حالت در نقاطی مشاهده میشود که ارتفاع آن کمتر از حدود 460 گز باشد ولی اراضی مرتفعتر از این مقدار در عین حال مستور از برف و یخ میباشد و دورنمای بسیار زیبا دارد و برف و یخ مانند بدر میدرخشد علی الخصوص گرانیت های سرخ فامی که از بین آنها نورپاشی میکنند و در این حال یک پرده ٔ شاعرانه ٔ بسیار جالب و جاذب جلوه گر میشود. علفهای دریائی در این نواحی بسیار بزرگ و طویل میباشد و سطح دریا را میپوشد اما موضع پست نزدیک بساحل با انواع و اقسام لاله های بسیار لطیف و درخشان مفروش و آرایش شده است . در این موسم حیوانات عظیم الجثه ٔ بحری موسوم به وال (بالن ) و فک (دجونج = شیخ البحر= شیخ الیهود) و مُرس به اطراف و حوالی جزائر هجوم می آورند و همچنین خرسهای سفید به گردش می پردازند و میلیونها مرغان دریائی بپریدن آغاز می کنند. بعد از این تابستان یعنی یک روز سه ماهه ابتدا خورشید چند دقیقه ناپدید می گردد و این کوتاهترین شبهاست در حقیقت به اندازه ٔ همان تاریکی است که شبها پس از غروب آفتاب تا وقت نماز مغرب مشاهده میکنیم ، پس شبها بتدریج دراز می شود و موسم خریف عجیبی پدید می آید و عاقبت غیبت کبرای شمس آغاز می گردد و در نتیجه موسم زمستان و یک شب سه ماهه حاصل می آید و در این حال اطراف و جوانب از برف و یخ مستور میشود و دریا کاملاً منجمد می گردد و از حیوانات بحری اثری دیده نمیشود، سکوت همه جا را فرامی گیرد. برای مطالعه و مشاهده ٔ این احوال کشتی نشستگان کشتیهای اکتشافی در ظلمت آن شب سه ماهه همه گونه وحشت و دهشت را تحمل می کنند و گاهگاهی هم از تماشای اشکال حیرت افزا و رنگارنگ فجر شمالی که به پرتوافشانی خودجلوه های گوناگون در روی برف ها و یخهای محیط بر افق ایجاد میکند محظوظ میگردند. این جزیره در سال 1553 م . به وسیله ٔ ویلوکبی ناخدای انگلیسی مکشوف گشته به گرئونلاند شرقی موسوم گردید. سپس در سنه ٔ 1595 م . دو ناخدای هلندی موسوم به بارگ و کورنلیوس برای نیل به افتخار اکتشاف ، به این جزائر آمدند و نوک تیز کوهها را در نظر گرفته نام آنرا اسپیتزبرگ نهادند. و دو ناخدای سوئدی موسوم به دوتر و نورونسکولد نیز به اجرای تحقیقات و تحریات فنیه و نقشه برداری دقیق معلوم کرده اند که ارتفاع بلندترین کوههای این سرزمین به 1000 گز بالغ میشود. این جزائر تعداد زیادی خلیج ها و لنگرگاهها دارد و از غرائب احوال است که دریا هیزم فراوان بسوی این خلیج ها و لنگرگاهها بیرون می افکند. (قاموس الاعلام ترکی : اسپیچبرغ ). و رجوع به اسوالبارد شود.