اعتمادالسلطنه

اعتمادالسلطنه . [ اِ ت ِ دُس ْ س َ طَ ن َ ] (اِخ ) میرزاحسن یا محمدحسن خان ملقب به صنیعالدوله و مؤتمن السلطنه ، پسر حاجی علی خان مراغه ای ملقب به حاجب الدوله و اعتمادالسلطنه وزیر دارالطباعه و پیش خدمت خاص ناصرالدین شاه قاجار. وی جرائد اروپا را برای شاه در سر ناهار ترجمه میکرد. و ریاست دارالطباعه ٔ دولتی که هر سال کتابی در آن مطبعه بطبع میرسید با او بود. وی ازاکابر دربار و بر اثر خدمات شایان خود همواره مورد عنایات ملوکانه بود و بمقام وزارت رسید و در علوم متنوع زمان خود مطالعاتی داشت و بپاس حسن انجام امتحانات محصلین دارالفنون چهار بار مدال درجه ٔ اول دریافت داشت . علاوه بر نظارت بر جرائد و انتشار روزنامه ٔ ایران ، تألیفاتی در تاریخ و جغرافیا بشرح زیر دارد: 1- انکشاف ینگی دنیا. 2 - تاریخ ایران . 3 - تاریخ فرانسه . 4 - حجةالسعادة فی حجةالشهادة. این کتاب مشتمل است بر وقایع عمده ٔ عالم در سال 61 هَ . ق . و شرحی از شهادت حضرت حسین بن علی علیهماالسلام که در همان سال روی داده است . کتاب در سال 1310 هَ . ق . بخط میرزامحمدباقر منشی تبریزی در تبریز بطبع رسیده است . 5 -خیرات حسان . که تاریخ مشاهیر زنان است . 6 - مآثرالسلطان . 7 - المآثر و الاَّثار. 8 - مرآت البلدان . 9 - مطلعالشمس . موافق تصریح خود وی از مجلدات عمده ٔ مرآت البلدان است که هر یک از مجلدات بنامی خاص نامیده شده است . علاوه بر آثار فوق او در تألیف نامه ٔ دانشوران نیز شرکت داشته است . ولی در صحت انتساب تألیفات فوق به ایشان تردید است و برخی ، نویسندگان اصلی کتابهای مزبور را فضلای معاصر وی میدانند. وی بسال 1313 هَ .ق . در پنجاه وچندسالگی در طهران درگذشت . (از ریحانة الادب ) (از سبک شناسی ج 3 ص 374). برای تفصیل بیشتر رجوع به کتاب تاریخ ادبیات ایران تألیف دکتر شفق شود.