ترجمه مقاله

المام

لغت‌نامه دهخدا

المام . [ اِ ] (ع مص ) گناه صغیر کردن . (مصادر زوزنی ). مباشر و مرتکب صغایر شدن . (منتهی الارب ) (آنندراج ). ارتکاب لَمَم یعنی گناهان کوچک . (از اقرب الموارد). || گناه کردن . (از اقرب الموارد). || فرودآمدن . (تاج المصادر بیهقی ) (آنندراج ). فرودآمدن کسی را. (منتهی الارب ) (از اقرب الموارد). فرود آمدن چیزی یا کسی : فلجاء امیرالمؤمنین عقب هذه القادمة التی المت و الهادمة التی اظلت الی مایریداﷲ منه . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 300). || نزدیک رسیدن کودک به بلوغ . (منتهی الارب ). نزدیک به بلوغ شدن کودک . (آنندراج ). صفت آن مُلِم ّ است . (از اقرب الموارد). || به رُطَبی نزدیک شدن خرمابن . (از منتهی الارب ) (از آنندراج ) (از اقرب الموارد). || نزدیک آمدن کاری که شود. یقال : اَلَم َّیفعل کذا، ای کاد؛ یعنی نزدیک است که چنان کند. (منتهی الارب ). نزدیک شدن چیزی ، و گاهی بجای افعال مقاربه استعمال میشود. (از اقرب الموارد). قصد کردن و نزدیک شدن بچیزی . (المعجم فی معاییر اشعار العجم ). || دانستن معنی . (از اقرب الموارد). || در اصطلاح شاعران ، اخذ معنی شعری که دیگری گفته باشد. (آنندراج ). در وفیات الاعیان (چ طهران ص 24) آمده :فقال له ابن ابی دؤاد: هذاالمعنی تفردت به او اَخذته ؟ قال هولی و قد الممت فیه بقول ابی نواس - انتهی .
شمس قیس رازی آرد: المام در سرقات شعرآن است که معنیی فراگیرد و به عبارتی دیگر و وجهی دیگر بکار آرد چنانکه ازرقی گفته است :
صدف ز بیم یلان در شود بکام نهنگ
زخون برنگ یواقیت رنگ کرده لاَّل .
(یعنی لاَّلی ، یاء از برای ضررت شعر انداخته شده است ). و انوری ازو برده است و نیکوتر از او گفته :
قهر تو گر طلایه بدریا کشد، شود
دُر در صمیم حلق صدف دانه ٔ انار.
و شهاب مؤید نسفی گفته است :
همی بالید خون از حلقه ٔ تنگ زره بیرون
بر آن گونه که آب نار پالایی بپرویزن .
ظهیر ازو برده است و به ازو گفته :
تویی که بر تن خصم تو درع داودی
ز زخم تیغ تو پرویزنی بود خون بیز.
و معزی گفته است :
چو بنوشت بر لوح نام ترا
فروایستاد از نوشتن قلم ،
همی گفت زین پس چه دانم نوشت
چو جزوی و کلی نوشتم بهم .
انوری این معنی را ازو برده است و نیکو گفته :
چون زمین را شرف مولد تو حاصل شد
آسمان راه نظیرت بزد اندر تحصیل
خود وجود چو تویی بار دگر ممتنع است
ورنه نی فیض گسستست و نه فیاض بخیل .
(از المعجم فی معاییر اشعارالعجم بکوشش مدرس رضوی چ 1335 ص 464). و رجوع به همین کتاب حاشیه ٔ 9 ص 465 شود.
ترجمه مقاله