امیدی طهرانی
لغت‌نامه دهخدا
امیدی طهرانی . [ اُ دی ِ طِ ] (اِخ ) ارجاسب یا مسعود . از شاگردان حکیم معروف جلال الدین دوانی بوده و در قصیده سرایی مهارت داشته و با شاه اسماعیل صفوی معاصر بوده است . بر سر آب مزرعه ای که در ری داشته منازعه کرده و در میان جنگ و جدال شهادت یافته است و این کار بتحریک قوام الدین نوربخشی بوده است . در دانش طب نیز مهارت داشته . بیشتر اشعار او در مدح بوده بخصوص در مدح امیر یاراحمدملقب به نجم ثانی وزیر شاه اسماعیل اول ، از وی قصایدی در دست است و گویند هر قصیده ای که در مدح وی میگفت سی تومان تبریزی صله می یافت . صاحب تذکره ٔ میخانه که بیشتر اشعار او را مطالعه کرده بوده طرز سخن او رامتشابه طرز ظهیر فاریابی یافته است و باز همین مؤلف می نویسد: اگرچه بروش سلمان ساوجی آشنایی بیشتر دارد بهتر از او سخن سروده است . ساقی نامه ای نیز دارد که در تذکره ٔ میخانه آمده است و اول آن این بیت است :
حریفی که این نیلگون خُم از اوست
شراب طهور و سقاهُم از اوست .
صاحب تذکره ٔ نصرآبادی بیت مشهور زیر را بدو نسبت میدهد:
کتاب فضل ترا آب بحر کافی نیست
که تر کنی سر انگشت و صفحه بشماری .
و می نویسد این بیت از قصیده ایست که در مدح علی (ع ) گفته است . مقداری از اشعار او در ضمن کتب خطی کتابخانه ٔمجلس شورای ملی و موزه ٔ بریتانیا موجود است . در تاریخ وفات وی اختلاف است ، امین احمد رازی و شاهد صادق و صاحب احسن التواریخ تاریخ وفات او را به سال 929 هَ .ق . و سام میرزا به سال 930 نوشته اند و ماده ٔ تاریخ ذیل سال وفات او را 925 یا 927 معین می کند:
نادرالعصر امیدی مظلوم
که بناحق شهید شد ناگاه
شب به خواب من آمد و فرمود
کای ز سرّ درون من آگاه
بهر تاریخ قتل من بنویس
«آه از خون ناحق من آه » .
مطلع بعضی از قصیده های وی که در مجمع الفصحا آمده اینهاست :
زهی طلعتت بر فراز رکائب
فروزان چو بر آسمان نجم ثاقب .
کنون کز سر سرو وپای صنوبر
کشد مرغ مرغوله و لاله ساغر.
تو ترک نیم مستی من مرغ نیم بسمل
کار تو از من آسان کام من از تو مشکل .
از کجا میرسی ای هدهد فرخنده قدم
ای تو تاج سر و سرحلقه ٔ مرغان حرم .
(از مجمعالصفحا چ سنگی ج 2 ص 7 و 8) (از تذکره ٔ میخانه چ احمد گلچین معانی ص 141) (از تاریخ ادبیات ایران ادوارد براون ترجمه ٔ رشید یاسمی ص 154) (از تذکره ٔ نصرآبادی ص 526) (از الذریعة قسم 1 از جزو 9 ص 97). و رجوع بتمام مآخذ مذکور و فرهنگ سخنوران شود.
حریفی که این نیلگون خُم از اوست
شراب طهور و سقاهُم از اوست .
صاحب تذکره ٔ نصرآبادی بیت مشهور زیر را بدو نسبت میدهد:
کتاب فضل ترا آب بحر کافی نیست
که تر کنی سر انگشت و صفحه بشماری .
و می نویسد این بیت از قصیده ایست که در مدح علی (ع ) گفته است . مقداری از اشعار او در ضمن کتب خطی کتابخانه ٔمجلس شورای ملی و موزه ٔ بریتانیا موجود است . در تاریخ وفات وی اختلاف است ، امین احمد رازی و شاهد صادق و صاحب احسن التواریخ تاریخ وفات او را به سال 929 هَ .ق . و سام میرزا به سال 930 نوشته اند و ماده ٔ تاریخ ذیل سال وفات او را 925 یا 927 معین می کند:
نادرالعصر امیدی مظلوم
که بناحق شهید شد ناگاه
شب به خواب من آمد و فرمود
کای ز سرّ درون من آگاه
بهر تاریخ قتل من بنویس
«آه از خون ناحق من آه » .
مطلع بعضی از قصیده های وی که در مجمع الفصحا آمده اینهاست :
زهی طلعتت بر فراز رکائب
فروزان چو بر آسمان نجم ثاقب .
کنون کز سر سرو وپای صنوبر
کشد مرغ مرغوله و لاله ساغر.
تو ترک نیم مستی من مرغ نیم بسمل
کار تو از من آسان کام من از تو مشکل .
از کجا میرسی ای هدهد فرخنده قدم
ای تو تاج سر و سرحلقه ٔ مرغان حرم .
(از مجمعالصفحا چ سنگی ج 2 ص 7 و 8) (از تذکره ٔ میخانه چ احمد گلچین معانی ص 141) (از تاریخ ادبیات ایران ادوارد براون ترجمه ٔ رشید یاسمی ص 154) (از تذکره ٔ نصرآبادی ص 526) (از الذریعة قسم 1 از جزو 9 ص 97). و رجوع بتمام مآخذ مذکور و فرهنگ سخنوران شود.
