اهتزاز
لغت‌نامه دهخدا
اهتزاز.[ اِ ت ِ ] (ع مص ) درخشیدن ستاره به وقت فرو شدن . || جنبیدن . شتر به آواز حُدا. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). || جنبانیدن . (ترجمان القرآن ترتیب عادل بن علی ). || جنبیدن . (منتهی الارب ) (ناظم الاظباء) (تاج المصادر بیهقی ) (المصادر زوزنی ). جنبش کردن . (از منتخب و کنز و صراح بنقل غیاث اللغات ). || حرکت از جانبی به جانبی . لرزش . لرز. ارتجاج . لرزه . زلزال . تزلزل . || نشاط. ارتیاح . (یادداشت بخط مرحوم دهخدا).
- اندر اهتزاز آمدن ؛جنبیدن . بحرکت در آمدن :
اندکی چون بیشتر کردند ساز
اندر آمد آن عصا در اهتزاز.
- به اهتزاز آوردن ؛ به حرکت و جنبش و نشاط آوردن .
- در اهتزاز آوردن ؛ بجنبش در آوردن . در حرکت در آوردن . به لرزه انداختن :
ذکر آرد فکر را در اهتزاز
ذکر را خورشید این افسرده ساز.
تویی که گر بخرامی ، درخت قامت تو
ز رشک سرو روان را در اهتزاز آرد.
- در اهتزاز افتادن ؛در جنبش افتادن . در حرکت آمدن :
شوی خود را دید قائم در نماز
در گمان افتاد و اندر اهتزاز.
- در اهتزاز بودن ؛ در جنبش و حرکت بودن :
آرام نیابی بهیچ وقتی
کز کوشش و بخشش در اهتزازی .
|| بالیدن گیاه . || شادمانی کردن . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). خوشحالی کردن . (از منتخب و کنز و صراح بنقل غیاث اللغات ). || (اِ مص ) آواز و فریاد موکب . || جنبش شادمانی و خوشحالی : سیمرغ باهتزاز تمام قدم نشاط در کار نهاد. (؟) التماسات هر یک را بر آن جمله به اهتزاز و استبشار تلقی کردی . (کلیله و دمنه ). مقدم ترا باهتزازو استبشار تلقی و استقبال نمودم . (سندبادنامه ، ص 169). و خوشحالی و شادمانی کرد و اهتزازی تمام بمشاهده ٔمن اظهار نمود و مرا بتکلف بوثاق خویشتن کشید. (جهانگشای جوینی ).
آن عطا کز ملوک یافته ام
نصف آن وقت اهتزاز فرست .
این بگفت و آن بگفت از اهتزاز
بحثشان شد اندر این معنی دراز.
گر نبودی شب ، همه خلقان ز آز
خویشتن را سوختندی ز اهتزاز.
- اهتزاز نمودن ؛ شادی نمودن . خوشحالی کردن :
چون بگفتارش اهتزاز نمود
نیکویی گفت بس فراوانم .
شادمان گشت و اهتزاز نمود
روی او سرخ شد ز لهو و بطر.
در اتمام آنچه بر دوستان اقتراح کند ظفر یابد و بدان اهتزاز نماید. (کلیله و دمنه ). هندو اهتزازنمود و کتابها را بدو داد. (کلیله و دمنه ). در فضای کوهسار پرواز میکردند و در عرصه ٔ مراد اهتزاز مینمودند. (سندبادنامه ص 121). چون امام ابوالطیب بدیار ترک رسید بمورد او اهتزاز و ارتیاح نمودند. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 238). همگنان بدین الطاف که از حضرت آفریدگار عز و جل علا در حق ما می فرماید شادی و اهتزاز نمایند. (جهانگشای جوینی ). تا آن آن بدان اهتزاز و تبجح نمود و بفرمود تا جشنها ساختند. (جهانگشای جوینی ).
- اندر اهتزاز آمدن ؛جنبیدن . بحرکت در آمدن :
اندکی چون بیشتر کردند ساز
اندر آمد آن عصا در اهتزاز.
مولوی .
- به اهتزاز آوردن ؛ به حرکت و جنبش و نشاط آوردن .
- در اهتزاز آوردن ؛ بجنبش در آوردن . در حرکت در آوردن . به لرزه انداختن :
ذکر آرد فکر را در اهتزاز
ذکر را خورشید این افسرده ساز.
مولوی .
تویی که گر بخرامی ، درخت قامت تو
ز رشک سرو روان را در اهتزاز آرد.
سعدی .
- در اهتزاز افتادن ؛در جنبش افتادن . در حرکت آمدن :
شوی خود را دید قائم در نماز
در گمان افتاد و اندر اهتزاز.
مولوی .
- در اهتزاز بودن ؛ در جنبش و حرکت بودن :
آرام نیابی بهیچ وقتی
کز کوشش و بخشش در اهتزازی .
مسعودسعد.
|| بالیدن گیاه . || شادمانی کردن . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). خوشحالی کردن . (از منتخب و کنز و صراح بنقل غیاث اللغات ). || (اِ مص ) آواز و فریاد موکب . || جنبش شادمانی و خوشحالی : سیمرغ باهتزاز تمام قدم نشاط در کار نهاد. (؟) التماسات هر یک را بر آن جمله به اهتزاز و استبشار تلقی کردی . (کلیله و دمنه ). مقدم ترا باهتزازو استبشار تلقی و استقبال نمودم . (سندبادنامه ، ص 169). و خوشحالی و شادمانی کرد و اهتزازی تمام بمشاهده ٔمن اظهار نمود و مرا بتکلف بوثاق خویشتن کشید. (جهانگشای جوینی ).
آن عطا کز ملوک یافته ام
نصف آن وقت اهتزاز فرست .
خاقانی .
این بگفت و آن بگفت از اهتزاز
بحثشان شد اندر این معنی دراز.
مولوی .
گر نبودی شب ، همه خلقان ز آز
خویشتن را سوختندی ز اهتزاز.
مولوی .
- اهتزاز نمودن ؛ شادی نمودن . خوشحالی کردن :
چون بگفتارش اهتزاز نمود
نیکویی گفت بس فراوانم .
مسعودسعد.
شادمان گشت و اهتزاز نمود
روی او سرخ شد ز لهو و بطر.
مسعودسعد.
در اتمام آنچه بر دوستان اقتراح کند ظفر یابد و بدان اهتزاز نماید. (کلیله و دمنه ). هندو اهتزازنمود و کتابها را بدو داد. (کلیله و دمنه ). در فضای کوهسار پرواز میکردند و در عرصه ٔ مراد اهتزاز مینمودند. (سندبادنامه ص 121). چون امام ابوالطیب بدیار ترک رسید بمورد او اهتزاز و ارتیاح نمودند. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 238). همگنان بدین الطاف که از حضرت آفریدگار عز و جل علا در حق ما می فرماید شادی و اهتزاز نمایند. (جهانگشای جوینی ). تا آن آن بدان اهتزاز و تبجح نمود و بفرمود تا جشنها ساختند. (جهانگشای جوینی ).
